Lateralizacja – dlaczego organizm ludzki nie jest symetryczny?

Lateralizacja to proces, którego doświadczamy na co dzień i jest związany z dominacją jednej ze stron organizmu. 

Lateralizacja – czym jest?

Lateralizacja to innymi słowy brak symetrii w organizmie człowieka. Objawia się ona poprzez dominowanie jednej strony ciała człowieka względem drugiej. Lateralizacja kształtuje się stopniowo wraz z rozwojem organizmu. Organem odpowiedzialnym za kształtowanie się lateralizacji jest mózg. Dominacja jednej z półkul odpowiada za dominację przeciwległej strony ciała człowieka. Najlepszym przykładem tego procesu jest jednoręczność (prawo- lub leworęczność). Lateralizacja, głównie dotyczy prawej strony ciała. Organy objęte lateralizacją, to: ręka, noga, ucho czy oko.

Lateralizacja rozpoczyna się mniej więcej w. szóstym miesiącu życia (w tym czasie lateralizacja dotyczy najczęściej rąk i chwytów dziecka). Po 2 roku życia, kiedy dziecko uczy się chodzić a mózg angażuje do tego procesu dwie półkule, lateralizacja ustaje. Po zakończeniu nauki chodzenia — między 3 a 5 rokiem życia proces wznawia się. U dziecka, które rozwija się prawidłowo wyraźną dominację i podział konkretnych organów, możemy zaobserwować mniej – więcej w czwartym roku życia. Lateralizacja przebiega również wedle określonego schematu. W 3 miesiącu życia występuje asymetria złożeniowa. Od 3 do 6 miesiąca życia mamy do czynienia z asymetrią ruchów. Między 6 a 12 miesiącem zauważyć można pierwsze podziały odnośnie rąk dziecka. Rozwój dominacji przypada na lata 2 – 4, a zakończenie procesu ma miejsce w wieku 4 – 6 lat.

Lateralizacja – typy

Lateralizacja definiowana jest według różnych typów – pierwszym z nich jest lateralizacja jednorodna. Polega ona na dominowaniu jednej ze stron. Drugim typem lateralizacji jest lateralizacja niejednorodna. W tej opcji dominacji nie jest określona żadna ze stron. Osoba taka może być zarówno praworęczna, jak i  lewooczna, czy prawonożna.. W tej wersji dominacji istnieje wiele zestawień i kombinacji. Ostatnim 3 typem jest lateralizacja nieustalona (polega ona na braku dominacji i wykorzystaniu obu stron ciała w równym stopniu).

Lateralizacja – skutki negatywne

Istnieją negatywne skutki każdego typu lateralizacji. Dzieci leworęczne mają trudność z nauką pisania. Często mylą litery o podobnym kształcie takie jak b i d. Leworęczność to także brak precyzji ręki podczas pisania, czy zmniejszone zdolności graficzne.

W przypadku lateralizacji nieustalonej, kiedy nie występuje dominacja żadnej ze stron, dziecko może posiadać problemy z orientacją przestrzenną oraz z czytaniem. Czasami, może wystąpić również trudność w nauce pisania.

W przypadku lateralizacji niejednorodnej występować mogą problemy ze współpracą między innymi prawej ręki i lewego oka oraz analogicznie innych narządów. Sama lateralizacja nie jest powodem do niepokoju, jeśli nie występują dodatkowe zaburzenia motoryczne czy emocjonalne. Rozpoznanie lateralizacji następuje na podstawie wywiadu z rodzicami czy przeprowadzania testów praktycznych. Obecnie, istnieją ćwiczenia mające na celu minimalizację negatywnych skutków lateralizacji.