Opadające powieki to nie tylko problem estetyczny, ale i zdrowotny. Kiedy objawy powinny nas zaniepokoić i co możemy zrobić z nadmiarem skóry, mówi dr Jakub Bargiel

– Łagodne przypadki opadania powiek mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie oraz wpływać niekorzystnie na samoocenę, co ma bezpośredni wpływ na jakość życia. Przypadki zaawansowanego opadania powiek nie są obojętne dla zdrowia, szczególnie opadanie powiek u dzieci – mówi specjalista chirurgii szczękowo-twarzowej Jakub Bargiel.

Klaudia Kierzkowska: Niektóre osoby uskarżają się na nadmiar skóry na górnych powiekach. Opadające powieki to problem wyłącznie estetyczny?

Jakub Bargiel: W odniesieniu do plastyki powiek górnych wyróżniamy wskazania do zabiegu zarówno natury estetycznej, jak i zdrowotnej. W pierwszym przypadku pacjenci zgłaszają się do chirurga, ponieważ chcą poprawić wygląd swoich oczu. Najczęściej przeszkadza widoczny nadmiar skóry powiek, który nadaje wygląd smutnej i zmęczonej twarzy. Często pacjenci dotknięci problemem opadających powiek wyglądają o kilka lat starzej. Kobiety zwracają uwagę na trudności w podkreśleniu piękna oczu makijażem. W drugim przypadku pacjenci uskarżają się na postępujące ograniczanie pola widzenia. Nadmiar skóry powiek pod wpływem grawitacji zwęża szpary powiekowe, utrudniając dodatkowo unoszenie powiek. W przypadku opadających powiek, w trakcie badania obserwujemy u pacjentów kompensacyjny skurcz mięśni czoła z powstaniem wyraźnych linii zmarszczkowych oraz uniesieniem brwi przy patrzeniu ku górze. Nadmierny skurcz mięśni czoła generuje kolejny problem estetyczny. W skrajnych przypadkach problem pojawia się także przy patrzeniu na wprost.

Jakie są najczęstsze przyczyny opadających powiek?

Opadanie powiek to złożony problem, na który mogą mieć wpływ różne czynniki. O nieprawidłowości mówimy w każdym przypadku, w którym górna powieka przysłania co najmniej 2 mm tęczówki oka, natomiast o znacznym zaawansowaniu świadczy przysłanianie powyżej 4 mm. Do najczęstszych przyczyn zalicza się wrodzone zaburzenia rozwojowe mięśnia dźwigacza powieki lub nabyte nieprawidłowości rozcięgna tego mięśnia. Na drugim miejscu plasuje się dermatochalazją, czyli mówiąc prościej wiotkość skóry powiek. Sytuacja może wynikać z naturalnej konsekwencji starzenia się skóry lub mieć podłoże genetyczne. Opadające powieki mogą być pierwszym objawem autoimmunologicznej choroby nerwowo-mięśniowej, a także guza oczodołu. W każdym przypadku pojawienia się ptozy należy pilnie skontaktować się z lekarzem, który dokładnie określi przyczynę problemu i określi czy plastyka powiek jest dla pacjenta dobrym rozwiązaniem.

dr Jakub Bargiel / fot. archiwum prywatne

Domyślam się, że opadające powieki powodują duży dyskomfort.

Łagodne przypadki opadania powiek mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie oraz wpływać niekorzystnie na samoocenę, co ma bezpośredni wpływ na jakość życia. Przypadki zaawansowanego opadania powiek nie są obojętne dla zdrowia, szczególnie opadanie powiek u dzieci. Z jednej strony ograniczenie pola widzenia może doprowadzić do nieprawidłowego rozwoju wzroku, a także rozwoju motorycznego dziecka, np. siadania, a później chodzenia. Z drugiej strony dziecko może przewlekle odchylać głowę do tyłu, co skutkuje rozwojem bolesnego kręczu szyi. U dorosłych ograniczenie pola widzenia poprzez opadanie powiek może doprowadzić do postępującego osłabienia ostrości widzenia.

Kiedy warto poddać się operacji?

W zależności od przyczyny, zabiegi blefaroplastyki powiek górnych wykonuje się w różnych grupach wiekowych. W przypadku ptozy wrodzonej kluczowe jest badanie okulistyczne. Przypadki, w których dochodzi do zaburzeń widzenia, korekcja powiek powinna być wykonana tak szybko, jak tylko jest to możliwe. Jeżeli opadanie powiek nie wpływa niekorzystnie na rozwój wzroku, zabieg blefaroplastyki można wykonać w dowolnym terminie dogodnym dla pacjenta. W przypadku ptozy nabytej kluczowa jest identyfikacja przyczyny. Analogicznie w razie stwierdzenia zaburzeń widzenia decyzję o korekcji powiek należy podjąć natychmiast. W pozostałych przypadkach czas zabiegu blefaroplastyki nie gra kluczowej roli i zależny jest od decyzji pacjenta.

Zastanawiam się, czy jedyną metodą jest operacja, czy są może jakieś mniej inwazyjne zabiegi?

Najlepszym i najskuteczniejszym skutecznym leczeniem jest chirurgia powiek. Technikę zabiegu blefaroplastki dobiera się do przyczyny opadania powiek. W przypadku dużego nadmiaru skóry powiek łatwą i stosunkowo mało inwazyjną procedurą jest plastyka powiek. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym i trwa średnio 40 minut. Oczywiście istnieją również inne mniej inwazyjne zabiegi unoszące skórę powiek. Problem opadającej powieki możemy w szybki sposób skorygować, podając w obrębie skroni i czoła toksynę botulinową. Zabieg trwa dosłownie pięć minut, a ślady, jakich możemy się spodziewać to małe kropki po igle w miejscu iniekcji. Pierwsze efekty zauważyć możemy po około tygodniu od podania preparatu. Toksyna botulinowa na powieki gwarantuje nam efekt na średnio 6 miesięcy – po tym okresie najczęściej zabieg ten należy powtórzyć.

A co z popularnym ostatnimi czasy kwasem hialuronowym?

To kolejna metoda, która pozwala na delikatną korekcję powiek – podanie preparatu kwasu hialuronowego w obrębie brwi i skroni. Zabieg kwasem hialuronowym również jest szybki, po jego wykonaniu pacjent może spodziewać się delikatnego obrzęku, który ustępuje najczęściej do tygodnia od wykonania zabiegu. W korekcji powiek również dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie nici APTOS, czyli tzw. lifting bez skalpela. Korekcja powiek nićmi daje natychmiastowy efekt uniesienia okolic oczu trwający od 18 do 24 miesięcy. Zaaplikowane pod skórę nici stymulują produkcję włókien kolagenowych, elastynowych oraz kwasu hialuronowego, w związku z czym po ich rozpuszczeniu część efektu zabiegowego zostaje zachowana. Zabiegiem wpływającym liftingująco na skórę powiek, a co za tym idzie, prowadzącym do ich uniesienia, jest radiofrekwencja mikroigłowa 3D. Radiofrekwencja mikroigłowa działa na skórę falą elektromagnetyczną o częstotliwości radiowej, ogrzewa tkankę i stymuluje skórę do intensywnej przebudowy. Wytworzone w trakcie zabiegu ciepło powoduje obkurczanie włókien kolagenowych oraz indukuje procesy tworzenia nowego kolagenu.

Jednak chyba standardowa operacja daje najlepsze efekty?

Oczywiście. Wszystkie nieinwazyjne metody korekcji powiek są oczywiście skuteczne w bardzo ograniczonym zakresie – gdy opadanie powiek jest niewielkie. W innym przypadku satysfakcjonujący efekt korekcji powiek da tylko zabieg chirurgiczny. Jeżeli pacjent zastanawia się nad wyborem zabiegu, najlepszym rozwiązaniem jest udanie się do lekarza specjalisty, który po określeniu wielkości problemu przedstawi najlepsze opcje zabiegowe.

Efekt operacji widoczny jest od razu, czy trzeba na niego trochę poczekać?

Jeżeli chodzi o chirurgiczną korekcję powiek, zmiany obserwujemy już w pierwszym dniu po zabiegu. Nie jest to jednak efekt ostateczny, co wynika ze specyfiki miejsca operowanego i dynamiki procesu gojenia. Bogate unaczynienie powiek zapewnia szybkie i przewidywalne gojenie. Z drugiej strony po blefaroplastyce należy spodziewać się obrzęku i podbiegnięć krwawych, czyli siniaków, które typowo wchłaniają się do dwóch tygodni od zabiegu. Wykonując chirurgiczną korekcję powiek w znieczuleniu miejscowym, należy spodziewać się przejściowej niewielkiej niedomykalności powiek. Nie jest to nic groźnego. To efekt działania leku znieczulającego, który oprócz zniesienia bólu ogranicza funkcję mięśni. W przypadku toksyny botulinowej na efekt uniesienia powiek czekamy do tygodnia. Zabieg korekcji powiek z zastosowaniem kwasu hialuronowego i nici APTOS daje nam efekty natychmiastowe. W przypadku liftingu powiek z użyciem radiofrekwencji mikroigłowej efekty są widoczne do sześciu miesięcy od zakończenia serii zabiegów.

Jakie są przeciwwskazania do wykonania operacji i zabiegów?

Przeciwwskazania do zabiegu blefaroplastyki powiek górnych można podzielić na względne, czyli przejściowe oraz bezwzględne. Do pierwszej grupy zaliczamy niewyrównane choroby ogólnoustrojowe np. cukrzyca, choroba nadciśnieniowa, nadczynność tarczycy, menstruację, ciążę, zaburzenia krzepnięcia, a także choroby zapalne narządu wzroku. Przeciwwskazaniem bezwzględnym do chirurgicznej korekcji powiek jest czynna choroba nowotworowa, chemioterapia oraz niedawno przebyta radioterapia regionu głowy i szyi.

Czy osoby z wadami oczu też mogą poddać się operacji?

Wszystko zależy od tego, z jaką wadą wzroku mamy do czynienia. Przed zabiegiem plastyki powiek lekarz zbiera wywiad z pacjentem i w razie konieczności kieruje do okulisty celem wydania opinii lub przygotowania do operacji. Sama wada wzroku nie dyskwalifikuje od chirurgicznej plastyki powiek.

Jakie są możliwe powikłania po zoperowaniu opadających powiek?

Powikłania po blefaroplastyce występują stosunkowo rzadko, co nie znaczy, że nie występują wcale. Na szczęście nie ma sytuacji bez wyjścia i na każde powikłanie jest rozwiązanie. W przypadku hiperkorekcji może dojść do trwałej niedomykalności powiek. Nieprawidłowo poprowadzone cięcie skórne lub traumatyczna technika operowania powiek górnych predysponuje do powstania widocznej blizny. Najpoważniejszym powikłaniem blefaroplastyki może być krwiak oczodołu, który jest stanem nagłym bezpośrednio zagrażającym widzeniu. Nigdy nie zapomnę sytuacji z mojego dyżuru, kiedy dostałem telefon o 3 nad ranem z SOR o pilną interwencję w sprawie szybko postępującego krwiaka oczodołu po zabiegu plastyki powiek wykonywanego dzień wcześniej. Na szczęście wszystko skończyło się szczęśliwie, ale zawsze musimy mieć to na uwadze. Szczególnie ważne jest w sytuacjach tzw. turystyki medycznej. Bardzo ważne są wizyty kontrolne. Każdy, nawet najmniejszy zabieg może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, dlatego ważnym aspektem jest doświadczenie wykonującego.

Czy po zabiegu plastyki powiek górnych w jakiś szczególny sposób należy dbać o skórę powiek?

W pierwszych dniach po zabiegu blefaroplastyki można przykładać zimne kompresy, aby złagodzić dolegliwości bólowe i zmniejszyć obrzęk. Często pacjentom przepisujemy maści przeciwzapalne, które mają właściwości nawilżające. Do czasu usunięcia szwów należy zrezygnować z soczewek kontaktowych. Po wygojeniu rany powstaje blizna, która na przestrzeni czasu będzie się zmieniać. Nazywamy to procesem dojrzewania blizny, który trwa średnio kilka miesięcy, ale już po 3 miesiącach osiąga estetyczny wygląd. Proces ten polega na zmianie jej struktury ze sztywnej w elastyczną w wyniku redystrybucji włókien kolagenowych i przebudowy powstałej tkanki łącznej włóknistej. To normalne, że na początku jest ciemna i czasem twarda. To minie! Typowo po blefaroplastyce blizna po procesie dojrzewania powinna schować się w załamku powiekowym i mieć linearny przebieg, poprzez co jest zupełnie niewidoczna przy otwartym oku. Skórę powiek po zabiegu blefaroplastyki chronimy przed bezpośrednim działaniem promieni UV przez okres 12 miesięcy, szczególnie latem. Swoim pacjentom zalecam żel silikonowy z filtrem SPF, który dodatkowo wpływa na proces przebudowy blizny pozabiegowej.

Opadające powieki to częsta przypadłość?

Tak, to częsty problem. Widać to po ilości wykonywanych zabiegów blefaroplastyki oraz specjalistów, którzy się tym zajmują. W Polsce i na świecie najczęściej wykonywanym zabiegiem estetycznym jest właśnie plastyka powiek.

Dr Jakub Bargiel – specjalista chirurgii szczękowo-twarzowej, nauczyciel akademicki, starszy asystent Oddziału Klinicznego Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Nowego Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Ukończył studia na wydziale lekarskim Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Pracował w Szpitalu im. Ludwika Rydygiera w Krakowie, gdzie po 6. latach uzyskał tytuł specjalisty chirurgii szczękowo-twarzowej, zdając egzamin specjalizacyjny z najlepszym wynikiem w kraju. Obecnie pracuje w Ruczaj Clinic w Krakowie