Czym jest pH skóry, ile powinno wynosić i jak je zmierzyć?

Na wygląd i kondycję skóry wpływa wiele czynników. Jednym z nich jest jej pH, czyli wskaźnik określający stopień kwasowości i zasadowości. W warunkach idealnych wskaźnik poziomu pH skóry powinien wynosić 5,5. To w zasadzie jednak wyłącznie teoria. Jak się okazuje, na pH skóry wpływa bowiem jej wiek, płeć, karnacja, a także miejsce, w którym dokonujemy pomiaru. Ile wynosi naturalne pH skóry? Jak wykonać test na poziom wskaźnika? 

Co to jest pH skóry? 

Aby zrozumieć, czym jest pH skóry i jakie jest jego znaczenie dla jej kondycji, warto w pierwszej kolejności zdefiniować pojęcie pH. Czym jest zatem pH? Jest to ilościowa miara stopnia kwasowości i zasadowości roztworów wodnych. Określane jest ono za pomocą skali logarytmicznej, czyli skali, w której wartość wielkości fizycznej jest przekształcona przy pomocy logarytmu. Skala ta wynosi od 0 do 14. Pojęcie pH użyte zostało po raz pierwszy przez duńskiego biochemika Soren’a Sorensen’a na początku XX wieku. 

Jak rozumieć wartości pH roztworu? Roztwory o niskim pH, czyli od 0 do 7 mają odczyn kwasowy. Roztwory o odczynie od 7 do 14 to roztwory zasadowe. Jeśli roztwór posiada zaś odczyn równy 7, mówimy o pH obojętnym.  

Ile wynosi prawidłowe pH skóry? 

Skóra, która jest jednym z największych narządów człowieka – jej powierzchnia może mieścić się bowiem u dorosłego osobnika nawet w granicach od 1,5 do 2 metrów – także posiada swoje pH. Ile powinno wynosić prawidłowe pH skóry człowieka? Przyjmuje się, że skóra ma odczyn lekko kwaśny i wynosi on od 4 do 6, idealnie byłoby zaś gdyby jej pH wynosiło 5,5. Warto jednak zaznaczyć, że wskaźnik ten różni się w zależności od warstwy skóry, a także od miejsca na ciele.  

Wewnątrz organizmu ludzkiego pH jest bliskie obojętnemu. Skoro na powierzchni skóry może wynosić od 4 do 6, nietrudno wyliczyć, że różnica pomiędzy warstwą rogową naskórka (czyli najbardziej zewnętrzną) a warstwą podstawną (czyli najgłębszą) może wynosić od 2 do 3 jednostek. 

Wyraźnie widoczne są także różnice w pH w zależności od miejsca na ciele. Wskaźnik jest znacząco wyższy w takich miejscach jak pachy i pachwiny. Co ciekawe pH skóry twarzy wynosi od około 4,4 na powierzchni czoła, do 5,5 na brodzie i podbródku. Wskaźnik pH skóry głowy powinien w warunkach optymalnych wynosić zaś 5,5, ale pH samej łodygi włosa wynosi już około 3,8.   

Warto podkreślić, że wskaźnik pH skóry różni się także w zależności od wieku, płci, a nawet koloru skóry. U niemowląt obserwujemy nie tylko mniejszą aktywność gruczołów potowych, co wpływa na zaburzenie mechanizmu termoregulacji i większe ryzyko przegrzania organizmu, ale też wolniejsze zakwaszenie skóry. Dlatego właśnie pH skóry najmłodszych jest zasadowe i waha się pomiędzy 6,2 a 7,5. Kolejna różnica w poziomie wskaźnika pH wynika z płci – skóra męska charakteryzuje się nieco niższym pH niż skóra kobiet, różna jest zatem także ich flora bakteryjna. 

Istnieją także badania, które wskazują, że u osób z ciemnym kolorem skóry – wg skali Fitzpatrick’a posiadaczy skóry jasnobrązowej i brązowej – pH jest bardziej kwasowe niż u osób ze skórą bladą i o jasnym kolorze. 

Dlaczego pH skóry ma takie znaczenie? 

Utrzymanie odpowiedniego poziomu pH skóry jest niezwykle ważne, bo wpływa na jej wygląd i kondycję. Co to dokładnie oznacza? Kwaśny odczyn warstwy rogowej naskórka stanowi barierę ochronną przeciw drobnoustrojom, zapobiegającą ich kolonizacji. Wpływa też na syntezę i agregację, czyli proces scalania lipidów. Im wyższe pH, tym większa aktywność enzymów, które wpływają na złuszczanie warstwy rogowej. Zatem odczyn zasadowy będzie powodował w praktyce złuszczenie, podrażnienie, swędzenie i zaczerwienie twojej skóry. 

Podwyższone pH skóry i jej zaburzona bariera ochronna są cechą charakterystyczną chorób zapalnych i innych chorób naskórka. Taki stan pojawia się w przypadku atopowego zapalenia skóry, kontaktowego zapalenia skóry, rybiej łuski, trądziku i trądziku różowatego. Mamy z nim także do czynienia wtedy, gdy skóra jest nadmiernie wysuszona. Podwyższanie poziomu pH skóry towarzyszy także jej starzeniu.  

Test na pH skóry  

Zastanawiasz się jak sprawdzić pH skóry? Z jednej strony możesz zweryfikować to w warunkach domowych, bacznie obserwując swoją skórę. Jeśli jest ona gładka, miękka, elastyczna, nawilżona i nie łuszczy się, możesz postawić tezę, że jej poziom pH jest prawidłowy.  

Test na pH skóry możesz wykonać też w profesjonalnym gabinecie dermatologicznym. Jest to bezbolesne i nieinwazyjne badanie, do którego wykorzystuje się tzw. pehametr (pH-metr). Jak przebiega pomiar? Specjalista przykłada do twojej skóry elektrodę w szklanej sondzie i po chwili poprzez zmierzenie potencjałów pomiędzy elektrodą odniesienia a szklaną elektrodą otrzymuje wynik pH. 

Badanie to, choć nie cieszy się ogromną popularnością, powinno poprzedzać diagnostykę dolegliwości skórnych. Jeśli borykasz się z nieestetycznymi zmianami, nadmiernym wysuszeniem skóry lub podejrzewasz atopowe zapalenie skóry, rozważ zbadanie poziomu pH.  

Czy wiesz, że możesz zmierzyć też poziom pH stosowanych przez siebie kosmetyków? Wystarczy do tego jedynie papierek lakmusowy, który z łatwością kupisz w sklepach internetowych i aptekach. Zanurz go w kremie i sprawdź, na jaki kolor się zabarwi. Czerwony oznacza, że kosmetyk ma pH kwaśne, niebieski – pH zbliżone do obojętnego, a fioletowy – odczyn zasadowy. 

Bibliografia: 

1. Bojarczuk K., Lewicki M., Morshed K., Michalczyk M., Smoleń A., Porównanie wiedzy młodych kobiet i mężczyzn na temat zasad pielęgnacji skóry, Journal of Education, Health and Sport 2017,7 (8). 
2. https://biotechnologia.pl/kosmetologia/rownowaga-kwasowo-zasadowa-jak-utrzymac-odpowiednie-ph-skory,16124 [dostęp 14.04.2023]. 
3. Kmieć M., Znaczenie pomiarów parametrów czynnościowych skóry w ocenie funkcji bariery naskórkowej, Journal of Health Study and Medicine 2016, nr 2. 
4. Krzyżostan M., Pielęgnacja skóry niemowląt i dzieci, Świat Przemysłu Kosmetycznego 2019,2.