Hydroterapia – korzyści z wodolecznictwa i rodzaje zabiegów

Hydroterapia to część fizjoterapii, wykorzystującej wodę do wykonywania zabiegów leczniczych i profilaktycznych. Dzięki odpowiednio dobranej temperaturze, ciśnieniu strumienia i głębokości zanurzenia można oddziaływać na cały organizm lub tylko na niektóre jego części.

Hydroterapia – co to jest?

Hydroterapia, czyli wodolecznictwo to szereg metod fizjoterapeutycznych, w których wykorzystuje się wodę w działaniach profilaktycznych i leczniczych. Warto skorzystać z dobroczynnego wpływu wody, aby wspomóc leczenie:

• bólu,
• niewydolności serca,
• niewydolności krążeniowej,
• reumatoidalnego zapalenia stawów,
• choroby zwyrodnieniowej stawów,
• fibromialgii (przewlekłego bólu mięśniowo-stawowego),
• powikłań po złamaniach.

Hydroterapia a balneoterapia – różnice

Jeśli interesujesz się tematyką wodolecznictwa, z pewnością spotkałaś się z utożsamianiem terminów: hydroterapia i balneoterapia. Zamiennie zaczęto stosować te nazwy w pierwszych latach XX w. i wciąż można się spotkać z tą błędną praktyką. Hydroterapia nie jest tym samym co balneoterapia.

Balneoterapia to metoda leczenia uzdrowiskowego, wykorzystująca naturalne wody mineralne, gazy oraz peloidy, czyli wytwory geologiczne. Tymczasem w hydroterapii można wykorzystywać wodę bezpośrednio z kranu.

Zabiegi hydroterapeutyczne

Współczesna hydroterapia obejmuje ponad 100 różnych zabiegów wodoleczniczych. Wykonywane są one w uzdrowiskach, sanatoriach, a także w ośrodkach SPA. W niektórych zabiegach wykorzystywana jest woda stojąca, w innych jej strumień pod odpowiednio dobranym ciśnieniem, a jeszcze w innych wyłącznie okłady i kompresy. Terapia może być przeprowadzana w wodzie chłodnej i ciepłej, niekiedy poddanej ruchowi wirowemu (kąpiel wirowa) albo z wykorzystaniem maty jacuzzi.

Zabiegi rozgrzewające wodolecznicze

Kąpiele w ciepłej wodzie wymagają zanurzenia wyłącznie kończyn (hydroterapia częściowa) albo całego ciała do linii brody (hydroterapia całkowita). Kąpiele rozgrzewające mogą być ciepłe, gorące lub z temperaturą wzrastającą. O ciepłych mowa jest, gdy woda ma 34–37 st. Celsjusza. Zabieg trwający 10–30 minut jest szczególnie wskazany dla osób: zmagających się z łuszczycą, w okresie intensywnego stresu i związanej z tym bezsenności, a także przy nadpobudliwości mięśni i sztywności stawów.

Całkowite kąpiele gorące mogą trwać tylko kilka minut (zwykle nie więcej niż pięć), ze względu na temperaturę wody oscylującą wokół 50 st. Celsjusza. Zabieg korzystnie wpływa na regenerację sił i wzmocnienie odporności. Łagodzi również napięcie nerwowe, dlatego jest to forma wodolecznictwa zalecana osobom zmagającym się z silnym stresem.

Całkowite kąpiele przegrzewające odbywają się tylko na szczególne zalecenie lekarza u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów czy nerwobólami takimi jak rwa kulszowa. Temperatura ciała osiąga 39 st. Celsjusza, podczas gdy wody – 40–42 st. Celsjusza.  Cały zabieg trwa 60–90 minut, W tym czasie temperatura podnosi się od wyjściowych 35 st. Celsjusza o 1 st. Celsjusza co kilka minut.

Kąpiele częściowe nie wywołują zmian ogólnoustrojowych, tak jak to ma miejsce przy kąpielach całościowych i rodzą mniej przeciwwskazań. Mogą mieć charakter:

• kąpieli trzy czwarte, działającej pobudzająco lub relaksująco;
• kąpieli gorącej o działaniu pobudzającym;
• kąpieli nasiadowej, kojącej dolegliwości ze strony układu moczowego, płciowego i wydalniczego;
• kąpieli stóp, łagodzącej napięcie nerwowe;
• kąpieli kończyn górnych, zwiększającej ruchomość stawów.

Zabiegi schładzające wodolecznicze

Do wykonywania chłodnych zabiegów wodoleczniczych wykorzystywana jest woda o temperaturze 20–27 st. Celsjusza, a zimnych – zaledwie 8–20 st. Celsjusza.

Przy wykonywaniu częściowej hydroterapii, działaniu wody o niskiej temperaturze i niskim ciśnieniu poddaje się poszczególne partie ciała. Jeden zabieg nie powinien trwać dłużej niż 40–80 min. Na jakie efekty możesz liczyć? Polewając ramiona – spodziewaj się poprawy krążenia. Jeśli skupisz się na plecach – zauważysz zredukowanie bólu wywołanego zmianami zwyrodnieniowymi. A jeśli poddasz działaniu zimnej wody twarz – pozbędziesz się bólu głowy, a nawet migreny.

Zabiegi schładzające całkowite mają postać natrysków, które wywołują zmiany ogólnoustrojowe. Bardzo ważny jest kierunek polewania ciała wodą. Należy od zacząć nóg i kierować się ku sercu. Ta forma hydroterapii ma za zadanie pobudzić metabolizm, hartować organizm i pobudzać.

Czy hydroterapia jest skuteczna?

Dobroczynny wpływ wody na organizm doceniany był już w starożytności. Jednak dopiero współcześnie dokładniej zbadano tę część fizjoterapii, by sprawdzić, jaki jest realny wpływ wodolecznictwa na profilaktykę i leczenie niektórych schorzeń.

Okazuje się, że w łagodzeniu bólu towarzyszącego chorobie zwyrodnieniowej stawów, korzystne zmiany przynosi regularna dwudziestominutowa kąpiel w ciepłej wodzie, przez dziesięć tygodni (przy założeniu, że każdego tygodnia odbywają się trzy zabiegi). Hydroterapia przynosi też poprawę ruchomości stawów i kręgosłupa. 

Kąpiele wodne przyczyniają się do obniżenia ciśnienia, co ma korzystny wpływ na wspomaganie leczenia nadciśnienia tętniczego. Jest to efekt rozszerzania naczyń krwionośnych w skórze na tych partiach ciała, które zostały zanurzone w ciepłej wodzie. Co ciekawe, istotne zmiany ciśnienia nie zachodzą u osób, u których ten parametr pozostaje w normie. Te natomiast, które zmagają się z nadciśnieniem, mogą spodziewać się jego spadku po hydroterapii.

Czy hydroterapia jest dla każdego?

Hydroterapia obejmuje ponad 100 różnych zabiegów. Nie można więc mówić o przeciwwskazaniach do wodolecznictwa w ogóle, a jedynie do poszczególnych grup zabiegów.

Kąpiele schładzające nie są odpowiednie dla osób starszych i dzieci, a także osób zmagających się z dolegliwościami ze strony układu sercowo-naczyniowego, czy ze skłonnością do marznięcia.

Kąpiele ciepłe nie powinny być natomiast wykonywane w stanach wycieńczenia organizmu, u osób z bardzo niskim ciśnieniem krwi, ze skłonnością do krwawień i przy zaburzeniach natury psychicznej. Hydroterapia nie jest również zalecana w stanach infekcji skórnych.

Źródła:

1. A. Kużdżał, Z. Wroński, Hydroterapia w fizjoterapii – krytyczny przegląd literatury, „Physiotherapy Review” 2020, t. 24, nr, 2. s. 31–38.
2. E. Rudnik, K. Pułyk i in., Wpływ zabiegów balneologicznych i hydroterapii na wartość ciśnienia tętniczego skurczowego i rozkurczowego, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie” 2014, nr 4, s. 334–342.
3. D. Cichoń, I. Demczyszak i in., Wybrane zagadnienia z termoterapii, Kolegium karkonoskie w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 2010.