Zmiany skórne w okresie menopauzy – liszaj, egzema, włókniak. Jak sobie z nimi poradzić?

Menopauza wiąże się z wystąpieniem wielu zmian w organizmie, z których część dotyczy samej skóry. Jak zmienia się skóra w okresie menopauzy? Jakie zmiany skórne może nasilać menopauza i jak je rozpoznać oraz leczyć?

Jakie zmiany skórne towarzyszą menopauzie? 

Zaburzenia hormonalne w organizmie połączone z procesem starzenia wpływają na zmianę kondycji skóry w okresie menopauzy. Do najpowszechniejszych skórnych objawów menopauzy należą: 

• utrata jędrności i sprężystości skóry; 
• zmarszczki; 
• suchość skóry; 
• świąd; 
• plamy starcze; 
• podrażnienie i zaczerwienienie skóry;  
• częste pojawianie się siniaków. 

Powyższe zmiany można łagodzić, stosując kosmetyki przeznaczone do cery dojrzałej. Są to kremy i sera, których celem jest przywrócenie skórze jędrności, wygładzenie zmarszczek i odpowiednie nawilżenie skóry.  

Zmiany skórne nasilone w okresie menopauzy 

Poza skórnymi objawami menopauzy u części kobiet w tym okresie dochodzi do pojawiania się zmian skórnych wymagających leczenia dermatologicznego lub zaostrzenia wcześniej występujących zmian. 

Liszaj  

Liszaj, a dokładniej jego odmiana liszaj twardzinowy (lichen sclerosus) to przewlekła choroba skóry, która przybiera postać genitalną i pozagenitalną. To zmiana skórna, która występuje w różnym wieku u obu płci, ale częściej pojawia się u kobiet w wieku menopauzalnym. Przyczyny choroby nie są do końca znane, ale sporą rolę w jej powstaniu odgrywają czynniki genetyczne, hormonalne i autoimmunologiczne. Te ostatnie są szczególnie istotne – aż 20% pacjentek z liszajem cierpi lub będzie dotknięta inną chorobą autoimmunologiczną – chorobami tarczycy lub niedokrwistością złośliwą. 

Objawy liszaja twardzinowego 

Liszaj twardzinowy to zmiany skórne w postaci białych, wyblakłych grudek, które rozlewają się w większe ogniska z widocznym stanem zapalnym, tworząc jasne, chropowate blaszki. Zmiany skórne pozbawione są włosów i gruczołów, z czasem mogą na nich pojawić się pęcherz. Liszaj twardzinowy najczęściej występuje w okolicy narządów płciowych, towarzyszy mu świąd i pieczenie. Postacie pozagenitalne choroby mogą pojawić się w każdym miejscu ciała – m.in. na plecach, udach czy twarzy. 

Leczenie liszaja twardzinowego 

Chociaż liszaj twardzinowy nie jest zmianą złośliwą, w przypadku podejrzenia choroby należy skonsultować się z lekarzem. Zazwyczaj do zwalczenia tej zmiany skórnej wystarczy terapia miejscowa maścią z glikokortykosteroidami. W przypadku rozległych zmian stosowane jest leczenie doustne oraz terapia PUVA – naświetlanie zmian skórnych sztucznym promieniowaniem. Niekiedy konieczne jest leczenie chirurgiczne. Nieleczona zmiana w okolicach genitaliów może prowadzić do rozwoju nowotworu, dlatego należy bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza i stawiać się na wizyty kontrolne (co 3-6 miesięcy). 

Włókniak  

Włókniak to łagodna zmiana skórna o charakterze nowotworowym. Nie jest zmianą złośliwą, ale ze względu na nieestetyczny wygląd wiele osób chce się go pozbyć. Włókniaki są bardzo powszechnie, ale najczęściej występują między 40 a 49 rokiem życia. Często towarzyszą zespołowi policystycznych jajników, ciąży, zaburzeniom metabolicznym i hormonalnym. 

Jak wyglądają włókniaki? 

Włókniaki miękkie to zmiany skórne w kolorze brązowym, cielistym. Mają postać niewielkich, uszypułowanych guzków o średnicy 2 mm i długości 5 mm, choć mogą być też większe (do 1 cm) i mniejsze (ok. 1 mm średnicy). Włókniaki twarde mają postać niewielkich, twardych grudek w kolorze skóry. Te zmiany skórne  mogą pojawić się w rożnych partiach ciała, najczęściej jednak na szyi, dekolcie, powiekach, w okolicach pach i pachwin. 

Jak pozbyć się włókniaków? 

Włókniaki może usunąć dermatolog na trzy sposoby: 

• poprzez chirurgiczne wycięcie zmiany (w znieczuleniu miejscowym); 
• kriochirurgię, czyli zamrożenie zmiany i pozostawienie jej do odpadnięcia; 
• laseroterapię. 

Egzema  

Egzema, czyli wyprysk to zmiana skórna z powierzchownym stanem zapalnym. Chociaż może wystąpić niezależnie od płci i wieku, u kobiet mających predyspozycje do wystąpienia egzemy tego rodzaju zmiany skórne mogą się nasilać w okresie menopauzy. 

Egzema występuje jako reakcja alergiczna, ale może być także wywołana grzybami lub łojotokiem. Istnieje też egzema endogenna spowodowana przez czynniki wewnętrzne, np. predyspozycje genetyczne.  

Zmiany skórne dzieli się nie tylko ze względu na etiopatogenezę, ale też rodzaj wyprysku (m.in. wyprysk atopowy, wyprysk łojotokowy, wyprysk zawodowy, wyprysk fotoalergiczny). 

Jak rozpoznać egzemę? 

Egzema to zmiana skórna, która przebiega w kilku etapach takich jak rumień, pęcherzyki, wysięk, strupy. Charakterystycznym objawem choroby jest świąd towarzyszący zmianom skórnym. Ważne, aby powstrzymywać się od drapania chorobowo zmienionej skóry, ponieważ można zaostrzyć zmiany. 

Niekiedy egzemę błędnie utożsamia się z atopowym zapaleniem skóry (AZS). Atopowe zapalenie skóry jest jedną z form egzemy. Objawy atopowego zapalenia skóry to świąd i suchość skóry, rumień, grudki i pęcherzyki. AZS to zmiana skórna występująca przeważnie u dzieci (15%-20%), zwłaszcza niemowląt. 

KIOM, czyli Krótka Instrukcja. O Menopauzie

KIOM, czyli Krótka Instrukcja. O Menopauzie, powstała, żeby wspierać wszystkie kobiety, które przechodzą menopauzę, i te, które czują, że aktualnie doświadczane przez nie objawy mogą być z nią związane. Powstała także z myślą o osobach, które po prostu chcą się lepiej przygotować do tego etapu: czy dla siebie samych, czy po to, by wiedzieć, jak wspierać bliskie sobie kobiety.

Instrukcja jest po to, aby życzliwie, z troską i w sposób rzeczowy przedstawić Ci zagadnienia związane z menopauzą. Myślimy o niej jak o przyjaciółce, która już przeszła drogę, którą masz przed sobą. Dzieli się z Tobą wiedzą, doświadczeniem, podpowiada możliwości działania tak, żebyś mogła nawigować przez ten etap jak najlepiej dla siebie.

Instrukcję stworzyłyśmy wspólnie z ekspertkami wielu dziedzin, które w sposób jasny, ciekawy i merytoryczny wyjaśniły wiele aspektów menopauzy, a także wspólnie z kobietami, które podzieliły się doświadczeniem tego okresu.

Krótka Instrukcja. O Menopauzie jest darmowa. Możesz przeczytać ją na stronie krotkainstrukcja.pl lub pobrać ją w formie PDF-a.

Źródła:

Jabłonowska, O., Woźniacka, A., & Żebrowska, A. (2021). Lichen sclerosus. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny, 108(2), 126-136. https://doi.org/10.5114/dr.2021.107284, [dostęp: 11.11.2022]. 

Lewandowska, I. (2013). Wyprysk, czyli egzema jako jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry. Pielęgniarstwo polskie, 48(2), 132-136. 

Maciejewska Jolanta, Liszaj twardzinowy, https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/169038,liszaj-twardzinowy, [dostęp: 11.11.2022]. 

Owczarczyk-Saczonek, A., & Placek, W. (2016). Skin tags as a symptom of metabolic disorders. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny, 103(3), 240-245. https://doi.org/10.5114/dr.2016.60631, [dostęp: 11.11.2022].