Trądzik bliznowcowy – przyczyny, objawy, metody leczenia

Trądzik bliznowcowy (acne keloidea) to jedna z cięższych postaci trądziku. Ta choroba skórna przebiega z nasilonym stanem zapalnym oraz powstaniem bliznowców, czyli blizn przerostowych. Blizny te wystają ponad powierzchnię skóry i mogą zlewać się ze sobą – i to odróżnia trądzik blizowcowy od trądziku pospolitego, któremu towarzyszyć może powstanie blizn zanikowych. Leczenie trądziku bliznowcowego polega na stosowaniu długotrwałej antybiotykoterapii miejscowej i ogólnej, a także leków o działaniu przeciwłojotokowym. W celu usuwania blizn wykonuje się zabiegi kriochirurgii oraz iniekcje glikokortykosteroidów.

Czym jest trądzik bliznowcowy?

Trądzik bliznowcowy to choroba skóry o ciężkim przebiegu. Pierwszym etapem rozwoju trądziku bliznowcowego jest zatkanie ujść gruczołów łojowych w skórze, co prowadzi do nadmiernego rogowacenia, czyli gromadzenia w świetle gruczołów martwych komórek naskórka. W efekcie zatkania ujścia gruczołów i gromadzenia się w nich wydzieliny oraz martwych komórek, dochodzi do namnażania w gruczołach łojowych bakterii. Ostatecznie rozwija się stan zapalny i ropień.

Stan zapalny jest pierwszym etapem powstawania blizn w przebiegu trądziku bliznowcowego. Faza zapalna rozwija się w przeciągu 48-72 godzin i w jej przebiegu dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, zaczerwienienia i obrzęku skóry. Kolejną fazą jest proces proliferacji komórkowej, czyli wzmożonego namnażania się fibroblastów i syntezy włókien kolagenowych. Powstaje wówczas ziarnina – tkanka wypełniająca ubytek skóry, cechująca się wysoką zawartością naczyń włosowatych oraz leukocytów i fibroblastów. Ostatnim etapem zmian skórnych w przebiegu trądziku bliznowcowego jest powstanie blizny przerostowej lub bliznowca. Tkanka bliznowata wystaje ponad powierzchnię skóry i może przekraczać granicę rany. W najcięższych przypadkach dochodzić może do zlewania się blizn i powstawania rozległych narośli.

Przyczyny trądziku bliznowcowego

Jednym z najważniejszych czynników sprzyjających rozwojowi trądziku bliznowcowego jest wzrost poziomu androgenów, czyli męskich hormonów płciowych. W związku z tym, że gruczoły łojowe zawierają receptory dla tych hormonów, wysoki poziom androgenów nasila aktywność gruczołów i prowadzi do nadmiernego łojotoku skóry. A to może skutkować zatkaniem światła gruczołów i powstaniem poważnych zmian zapalnych. Nie bez znaczenia są predyspozycje genetyczne i indywidualna wrażliwość organizmu na działanie androgenów.

Ponadto czynnikami sprzyjającymi powstaniu zmian trądzikowych mogą być:

• stres i silne emocje,
• wilgotny klimat,
• nasilone pocenie się,
• ciąża,
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
• miesiączka,
• stosowanie pudrów i podkładów.

Jak objawia się trądzik bliznowcowy?

W przebiegu trądziku bliznowcowego zmiany trądzikowe lokalizują się na karku i okolicy przylegającej do owłosionej skóry głowy. Najpierw na skórze pojawiają się grudki, którym towarzyszy zaczerwienienie i świąd skóry. Z czasem grudki powiększają się i twardnieją, przekształcając się w blizny przerostowe lub bliznowce. Powstaniu blizn towarzyszy miejscowe wyłysienie. Zmiany skórne w przebiegu trądziku bliznowcowego mogą mieć postać opuchlizny lub guzków, ropnych krost. Niektóre mogą nie mieć ujścia i są zlokalizowane pod skórą – są to wypryski z „białymi czubami”. Natomiast zmiany mające ujście ponad skórę to wypryski z „czarnymi czubami”. W najcięższych postaciach trądziku następuje zlewanie się bliznowców i powstawanie rozległych, nieestetycznych narośli.

Metody leczenia trądziku bliznowcowego

Leczenie trądziku bliznowcowego należy rozpocząć jak najwcześniej, gdyż może to zminimalizować powstanie szpecących blizn. Leczenie powinno być nadzorowane przez dermatologa – nie warto leczyć tej postaci trądziku samodzielnie. Leki na trądzik bliznowcowy to przede wszystkim stosowane miejscowo i ogólnie antybiotyki. Mają one zahamować namnażanie się w gruczołach łojowych bakterii odpowiedzialnych za rozwój ropnego stanu zapalnego. Antybiotyki stosowane doustnie to tetracykliny, które poza działania antybakteryjnego wykazują także działanie przeciwłojotokowe. Terapia antybiotykami doustnymi trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Ponadto antybiotyki mogą być stosowane miejscowo w postaci maści, kremów i żelów. W takiej postaci stosowana jest przede wszystkim erytromycyna, klindamycyna oraz minocyklina.

Antybiotykoterapia miejscowa może być uzupełniona o glikokortykosteroidy stosowane miejscowo lub doogniskowo. Ponadto w leczeniu trądziku bliznowcowego sprawdzają się stosowane doustnie witaminy o działaniu przeciwłojotokowym – witamina C, PP oraz B2.

Istotnym elementem terapii trądziku bliznowcowego jest usuwanie powstałych blizn. Najlepiej sprawdza się w tym celu kriochirurgia, czyli zabieg miejscowego zamrażania tkanki na drodze poddania jej działaniu temperatury -20 stopni. Zabieg kriochirurgii może być zrealizowany metodą natryskową, metodą kontaktową oraz przy użyciu wacika. Tego typu sposób usuwania blizn po trądziku najlepiej sprawdza się w przypadku świeżych blizn przerostowych i wymaga wykonania serii kilku-, kilkunastu zabiegów. Inne metody leczenia blizn to laseroterapia, ostrzykiwanie glikokortykosteroidami, a także zabiegu chirurgiczne polegające na stopniowym wycinaniu zmian przerostowych.

Bibliografia:

1. Cunliff e W.J., Gollnick H.P.M.: Acne. Diagnosis and management. Martin Dunitz Ltd. 2001.
2. Blizny potrądzikowe – mechanizm powstawania i diagnostyka; Kosmetologia estetyczna 4/ 2018, vol. 7