Wolne rodniki – co to, jak powstają i jak je zwalczać?

W twoim organizmie przez cały czas krążą swobodnie wolne rodniki i antyoksydanty. Często nazywa się je również przeciwutleniaczami. Muszą być w równowadze, aby twoje ciało mogło prawidłowo funkcjonować. Nadmiar wolnych rodników nie tylko przyspiesza proces starzenia się skóry, ale również może prowadzić do zachorowania na miażdżycę lub nowotwór.

Co to są wolne rodniki?

Wolne rodniki to niesparowane atomy. Każdy atom tlenu ma na swojej ostatniej orbicie parzystą liczbę elektronów. Czasami jednak ten jeden elektron gdzieś się zagubi. Wtedy atom traci równowagę i zaczyna bardzo szybko poszukiwać brakującego elektronu. Żeby znowu prawidłowo funkcjonować, zabiera innemu atomowi jeden z jego elektronów. W takiej sytuacji ten zabrany atom sam staje się wolnym rodnikiem tlenowym i zaczyna szukać brakującego elektronu dla siebie. Ten cykl trwa nieprzerwanie.

Wolny rodnik nie zawsze atakuje atomu tlenu. Może napaść na atom innej substancji. Zbyt duża liczba wolnych rodników w ciele zaburza pracę poszczególnych komórek. To sprawia, że w końcu całe ciało zaczyna niewłaściwie funkcjonować.

Jak powstają wolne rodniki?

Wolne rodniki tworzą się z wielu różnych przyczyn, na które zazwyczaj masz wpływ. Najczęstsze z nich to:

• palenie papierosów,
• silny stres,
• oddychanie zanieczyszczonym powietrzem pełnym smogu i spalin,
• wielogodzinne opalanie się,
• wykonywanie intensywnych ćwiczeń fizycznych,
• spożywanie wysoko przetworzonej żywności, w szczególności smażonej.

Wolne rodniki w niewielkich liczbach są organizmowi potrzebne, ponieważ pomagają mu w walce z wirusami oraz we wzmacnianiu systemu odpornościowego. Jednak, gdy wolnych rodników tlenowych jest zbyt wiele, to mogą one prowadzić do chorób cywilizacyjnych. Możemy tutaj wymienić na przykład miażdżycę, udar mózgu, zawał serca albo nowotwór.

Wolne rodniki – jak z nimi walczyć?

Największym sprzymierzeńcem w walce z wolnymi rodnikami jest zdrowy styl życia. Dlatego powinno się unikać używek takich jak papierosy czy alkohol. Aby dłużej zachować młody wygląd skóry, musisz zrezygnować z długich kąpieli słonecznych. Radzimy ograniczyć stres i więcej wypoczywać. Z diety warto także wyeliminować potrawy grillowane oraz smażone.

Co zabija wolne rodniki?

Substancjami, które skutecznie zwalczają wolne rodniki są antyoksydanty, inaczej nazywane przeciwutleniaczami. Są to cząsteczki, które harmonijnie łączą się z wolnymi rodnikami. Mają one naturalnie o jeden elektron więcej, który bez uszkodzenia swojej struktury mogą oddać wolnemu rodnikowi tlenowemu. Wiele spośród substancji pokarmowych bogatych w antyoksydanty to ogólnie dostępne owoce oraz warzywa. Możemy tutaj wymienić na przykład: truskawki, karczochy, jagody, maliny, jarmuż, jagody goji, buraki, fasolę, winogrona oraz czerwoną kapustę.

Dodatkowo antyoksydanty występują w przyprawach. Jedną z nich jest kurkuma i znajdująca się w niej kurkumina. Poza działaniem przeciwutleniającym wykazuje ona również właściwości przeciwzakrzepowe oraz obniżające poziom złego cholesterolu.

Jak można zwalczać wolne rodniki w kosmetyce?

Wolne rodniki uszkadzają włókna kolagenowe i elastynowe. W ten sposób prowadzą do przedwczesnego obumierania komórek skóry. Wolne rodniki powodują wolniejszą regenerację się skóry. Objawem zbyt dużej liczby wolnych rodników w organizmie jest poszarzała cera, która utraciła jędrność i elastyczność. Szybko zaczynają się na niej tworzyć zmarszczki.

Aby opóźnić procesy starzenia się skóry, powinno się nie tylko wprowadzić do swojej diety wyżej wymienione pokarmy, ale również prowadzić zdrowy tryb życia. Niektóre witaminy są bardzo silnymi przeciwutleniaczami. Możemy wśród nich wymienić przede wszystkim witaminę C i E. Witamina C przyspiesza gojenie się ran oraz chroni komórki przed uszkodzeniami. Witamina C powoduje zwiększenie zdolności fibroblastów do naprawy potencjalnie mutagennych uszkodzeń DNA.

Natomiast E to witamina młodości. Charakteryzuje się bardzo wysokim potencjałem antyoksydacyjnym oraz zdolnością do wbudowywania się w lipidowe struktury skóry. Witamina E spowalnia procesy starzenia się skóry wywołane przez wolne rodniki. Dodatkowo witamina E może ponownie stać się substancją przeciwrodnikową, jeżeli zostanie połączona z witaminą C. Jeżeli zależy Ci na znacznym poprawieniu stanu skóry, to należy jej jednocześnie dostarczać witaminy C, E oraz A. Witamina A w postaci beta-karotenu przyspiesza gojenie się zmian skórnych.

Właściwości antyoksydacyjne mają również następujące substancje:

• koenzym Q10,
• kwas liponowy,
• kwercetynę,
• białka enzymatyczne,
• pestki winogron.

W kosmetyce zwalczanie wolnych rodników polega na stosowaniu preparatów zawierających antyoksydanty. Mogą się one znajdować na przykład w kremach przeciwzmarszczkowych do twarzy albo w balsamach do ciała.

Źródła:

1. https://vitapedia.pl/witamina-a
2. Czerwonka, D. Puchalska, R. Zarzycka-Bienias, M. Lipińska, R. Witek, A. Habrat, S. Południak, Zastosowanie witaminy E w kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna 1 / 2019 / vol. 8. Dostęp: http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2019.1-1.pdf
3. https://cordis.europa.eu/article/id/31302-vitamin-c-can-protect-skin-study-finds/pl
4. M. Skotnicka, M. Golan, N. Szmukała, Rola naturalnych przeciwutleniaczy pochodzenia roślinnego w profilaktyce przeciwnowotworowej, Ann. Acad. Med. Gedan. 2017, 47, 119-127. Dostęp: file:///C:/Users/mola8/AppData/Local/Temp/AnnGum2017_Skotnicka.pdf