Lanolina w produktach kosmetycznych – działanie i zastosowanie

Lanolina, czyli emolient pozyskiwany z wełny owczej, od lat znana jest ze swoich właściwości pielęgnacyjnych i leczniczych. Znajduje bardzo szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym jako składnik opatrunków, maści, mydeł, szamponów i proszków do prania. Jak dokładnie powstaje lanolina? Jakie zastosowania ma maść z lanoliny? Gdzie można kupić lanolinę?

Co to jest lanolina?

Lanolina (chemicznie acetylated lanolin alcohol) jest to naturalny, organiczny surowiec pochodzący z wydzieliny gruczołów łojowych owiec. Gruczoły łojowe tych zwierząt w ochronie przed zimnem i niekorzystnymi czynnikami atmosferycznymi wytwarzają tzw. tłuszczopot, czyli mieszaninę łoju i potu Podczas odtłuszczania i oczyszczania wełny tłuszczopot zostaje wyizolowany jako produkt uboczny wytwarzania wełny. Następnie z tak wyodrębnionej lanoliny usuwa się wodę, aby uzyskać czystą, lanolinę bezwodną. Lanolina bezwodna zaliczana jest do wosków. W jej skład wchodzą estry kwasów tłuszczowych (m.in. cholesterol odpowiadający za natłuszczające właściwości lanoliny) i alkohole nienasycone. Lanolina ma postać gęstej, żółto-brązowej cieczy o specyficznym, nieprzyjemnym zapachu. Podczas oczyszczania lanoliny do celów kosmetycznych lanolina traci charakterystyczny zapach. Ze względu na to, że skład lanoliny przypomina warstwę lipidową pokrywającą ludzką skórę u ludzi, lanolina (tzw. lanolina czysta, bezwodna) znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym jako składnik nawilżający, natłuszczający i ochronny. Postać uwodniona lanoliny (bez oczyszczenia) wykorzystywana jest między innymi do produkcji smarów, konserwacji statków czy uszlachetnieniu drewna.

Lanolina kosmetyczna

Lanolina stosowana jest jako naturalny emulgator, czyli związek chemiczny, który umożliwia powstanie emulsji i zapewnia jej trwałość. Z tego powodu lanolina sprawdza się jako składnik maści farmaceutycznych, kremów nawilżających i ochronnych czy mydeł. Lanolina kosmetyczna cechuje się wysokim poziomem oczyszczenia. Bezpośrednio użyta na skórę miałaby właściwości komedogenne (zatykające pory), jednak użyta w preparatach kosmetycznych ma właściwości wygładzające i zmiękczające. Lanolina jest używana też w kolorowych kosmetykach takich jak pomadki i błyszczyki do ust, ponieważ wzmacnia trwałość barwnika w tych kosmetykach. W kosmetykach do włosów lanolina działa antystatycznie, tzn. zapobiega elektryzowaniu się włosów. Ponadto dodatek lanoliny w szamponach poprawia oczyszczanie włosów i nadaje im połysk.

Do czego służy lanolina?

Lanolinę przede wszystkim stosuje się do nawilżania i natłuszczania skóry. Lanolina wykazuje różnorakie działanie na skórę. Po pierwsze, na powierzchni skóry tworzy tłusty film, który izoluje skórę od niekorzystnych warunków atmosferycznych (wiatr, mróz, suche powietrze). Ta właściwości lanoliny znajduje zastosowanie między innymi w pomadach ochronnych do ust. Lanolina do ust jest polecana do nawilżenia ust spierzchniętych i z pojawiającymi się zajadami, dodatkowo nabłyszcza usta. Kremy z lanoliną wypełniają pęknięcia skóry, nadając jej gładkość i miękkość. Ponadto lanolina przenika w głąb skóry i zatrzymuje wilgoć w skórze. Ta właściwość czyni lanolinę pożądanym składnikiem balsamów do ciała i kremów do rąk, których celem jest wyrównanie gospodarki wodnej skóry. Lanolina w kosmetykach zapobiega też ich rozwarstwianiu i jest dobrym nośnikiem substancji czynnych.

Maść z lanoliny i nie tylko – użycie

Lanolina na brodawki sutkowe

Ze względu na swoje właściwości maści z lanoliną cieszą się dużym zainteresowaniem u matek karmiących piersią. Maść z lanoliną na brodawki przynosi ulgę kobietom karmiącym, które odczuwają dolegliwości związane z bolącymi, poranionymi brodawkami sutkowymi i suchą, popękaną skórą wokół nich. Z tego powodu maść lanolinowa jest często wskazywana jako jeden z podstawowych elementów wyprawki młodej mamy, która zamierza karmić dziecko piersią. Lanolina na brodawki jest bardzo skuteczna – wytwarza warstwę ochronną na powierzchni skóry, dzięki czemu łagodzi podrażnienia skóry w tym obszarze i zapobiega powstawaniu kolejnym podrażnieniom. Maść z lanoliny nie tylko przynosi ulgę karmiącym mamom, ale też jest całkowicie bezpieczna dla noworodka – lanoliny nie trzeba zmywać przed karmieniem piersią. Dostępne na polskim rynku maści na brodawki przy karmieniu to m.in. Purelan, Lansinoh, Multi-Mam, Alphanova Sante.

Witamina D3

Lanolina jest także źródłem witaminy D3, stąd można znaleźć ją w suplementach diety z tą witaminą. Witamina D ma przede wszystkim bardzo pozytywny wpływ na kości – zwiększa przenikanie wapnia z kości, chroniąc je przed złamaniami i zapobiega próchnicy zębów. Ponadto witamina D3 korzystnie wpływa na układ rozrodczy i nerwowy.

Lanolina jako środek do prania

Lanolina dodawana jest nie tylko do kosmetyków, ale też płynów do prania i płukania tkanin. Środki piorące z lanoliną przede wszystkim polecane są do prania materiałów z wełny i kaszmiru. Płynów do prania z dodatkiem lanoliny powinny unikać osoby cierpiące na atopowe zapalenie skóry. Lanolina może podrażniać ich skórę.

Lanolina w przemyśle farmaceutycznym

Lanolina znajduje także zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Ze względu na skład podobny do warstwy hydrolipidowej naskórka dodawana jest do opatrunków i maści na gojenie.

Lanolina – bezpieczeństwo stosowania

Lanolina nie uczula co wskazują wykonywane z jej użyciem testy lanolinowe. Obawy związane z sięganiem po kosmetyki zawierające lanolinę wiążą się z tym, że dawniej zauważano występowanie reakcji alergicznych przy stosowaniu kosmetyków z lanoliną. Jednak prawdopodobnie (wskazują na to badania) nie wynikało to z właściwości alergennych samej lanoliny, ale detergentów przemysłowych  używanych do jej pozyskania.

Gdzie kupić lanolinę?

Preparaty z lanoliną można kupić w drogeriach (np. lanolina Ziaja) sklepach internetowych i aptekach (maści z lanoliną takie jak Lanoskin i opatrunki). Lanoliny szukaj pod nazwami „lanolina czysta” i „lanolina bezwodna”.

Źródła:

1. Sułek, Marian W., Małgorzata Zięba, and Natalia Mazurek, Ocena jakości kremów do rąk z dodatkiem mieszaniny oksyetylatu silikonu i oksyetylatu lanoliny, Towaroznawcze Problemy Jakości, 4 (2011): 41-51.