Progenia – co to jest? Jakie są jej przyczyny i na czym polega leczenie?

Progenia, czyli przodożuchwie morfologiczne, to jedna z wielu wad zgryzu, które mogą powodować dyskomfort oraz szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Jak się objawia, co ją powoduje i czy operacja to skuteczny sposób leczenia progenii?

Progenia – czym jest?

Progenia, nazywana również przodożuchwiem morfologicznym, jest wrodzoną wadą zgryzu zaliczaną do przodozgryzów (wad doprzednich). Jest to wada szkieletowa, która objawia się wydłużoną żuchwą oraz zachodzeniem dolnych zębów na górne. Osoby cierpiące na te przodożuchwie mają przeważnie wysuniętą brodę oraz dolną wargę (inaczej niż w przypadku tyłożuchwia, czyli retrogenii – gdzie żuchwa jest nadmiernie cofnięta w stosunku do szczęki – a także laterogenii, czyli asymetrycznego jednostronnego przerostu żuchwy).

Wada ta powoduje szereg negatywnych skutków zdrowotnych i dyskomfort w codziennym życiu. Jest odpowiedzialna za:

• nieprawidłową pracę stawów skroniowo-żuchwowych,
• problemy z gryzieniem, jedzeniem czy mówieniem
• problemy z oddychaniem, co przeszkadza szczególnie nocą.

Ponadto przodożuchwie może prowadzić do:

• suchości jamy ustnej i gardła,
• zwiększenia podatność na infekcje górnych dróg oddechowych,
• paradontozy i próchnicy.

Progenia – przyczyny

Progenia jest wadą o podłożu genetycznym. U bardzo małych dzieci jest ją trudno zdiagnozować, choć wraz z rozwojem dziecka będzie to coraz łatwiejsze. Uwarunkowania genetyczne wpływają na kształt żuchwy, wielkość zębów czy kształt brody i jej wysunięcie.

Wada powstawać może również, gdy dziecko karmione jest zbyt długo butelką i otrzymuje płynne pokarmy. Szczęka nie może wtedy prawidłowo się rozwijać. Kolejnymi przyczynami mogą być:

• częste ssanie smoczka,
• oddychanie przez zęby,
• obgryzanie paznokci,
• zagryzanie warg.

Jak rozpoznać progenię?

Diagnostyka progenii odbywa się na podstawie badanie stomatologicznego, które wykazuje nieprawidłowe ustawienie dolnych zębów względem górnych.  Lekarz może wspierać się także testami czynnościowymi – pacjenci z progenią zębów mają problem z wykonaniem próby cofania żuchwy.

By pogłębić rozpoznanie progenii i ocenić stopień zaawansowania zmian, dentysta korzysta z badań radiologicznych (zdjęcie RTG lub tomografia komputerowa), wycisków oraz fotografii twarzy. Pomocne bywają także klasyfikacje oceniające prawidłowość zgryzu, np. klasyfikacja Angle’a lub kłowa.

Progenia – leczenie

Zazwyczaj progenia wymaga leczenia operacyjnego. Kiedy kości żuchwy są bardzo przerośnięte, całkowite skorygowanie zgryzu nie jest możliwe bez interwencji chirurga. Leczenie przodożuchwia jest zależne od stadium rozwoju, a metody terapeutyczne dobierane są indywidualnie.

Pierwszym etapem są działania zapobiegawcze — ortodontyczne. Leczenie ortodontyczne progenii ma na celu przygotować szczękę pacjenta do późniejszej operacji. Trwa ono przeważnie od pół roku do 2 lat. W jego trakcie uzębienie ustawia się w taki sposób, aby zabieg przebiegał jak najłagodniej i bez komplikacji. W tym okresie stosowane są aparaty ortodontyczne. Podczas leczenia efekt wizualny może być negatywny, gdyż dolne zęby będą pochylać się do środka jamy ustnej, ale kuracja powinna temu przeciwdziałać.

Sama operacja progenii polega na skróceniu kości żuchwy oraz odpowiednim jej ustawieniu — tak, aby była poprawnie dopasowana do szczęki. Prawidłowy zgryz chirurg może „stworzyć” różnymi metodami. Są to m.in.

• pionowe obustronne przecięcie (osteotomia) gałęzi żuchwy,
• metoda Obwegesera – Dal Ponta (obustronna strzałkowo osteotomia, która pozwala na korektę większości deformacji w obrębie żuchwy),
• genioplastyka (operacja korekcyjna bródki wykonywana wewnątrzustnie, nie pozostawia żadnych śladów na powierzchni skóry twarzy; zabieg pozwala na wysunięcie, cofnięcie lub symetryczne ustawienie bródki).

Po operacji zęby i zgryz ustawiane są w odpowiedniej pozycji przy pomocy specjalnej szyny. Pacjent nosi ją przez 4 tygodnie. Pobyt w szpitalu trwa kilka dni, a jego długość jest zależna od tego, jak poważny był to zabieg oraz jak goi się rana. Po operacji pacjent przeważnie otrzymuje leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Karmienie odbywa się przy pomocy zmiksowanych płynnych produktów, podawanych ich przez słomkę. W procesie terapeutycznym bardzo ważna jest higiena jamy ustnej. Ma ona na celu zapobieganie rozwinięciu się zakażeń.

Prawidłowo przeprowadzone leczenie wpływać będzie ustąpienie dolegliwości bólowych czy szumu w uszach oraz dużo większy komfort jedzenia, a także na atrakcyjniejszy wygląd twarzy. Ten ostatni element łatwo zaobserwować, gdy zerkniemy na zdjęcia przed i po operacji progenii. 

Leczenie przodożuchwia przebiega znacznie łatwiej u dzieci. Bardzo ważną rolę zatem pełni odpowiednio szybkie zdiagnozowanie problemu.  Zabieg jest refundowany przez NFZ.