Progenia – objawy, przyczyny, leczenie wady zgryzu

Progenia to wada zgryzu, którą łatwo poznać po charakterystycznym wysunięciu brody i wargi ku przodowi. Dla wielu jest ona problemem estetycznym, innym naprzykrza się głównie trudnościami w jedzeniu, czy we właściwej artykulacji głosek, a kolejna grupa boryka się z kłopotami w oddychaniu. Na szczęście progenię można z powodzeniem leczyć. Jak? Im wcześniej, tym lepiej, a o metodzie powinien zdecydować specjalista. 

Co to jest progenia? 

Progenia to wada zgryzu zaliczana do grupy tzw. przodozgryzów, czyli wad w płaszczyźnie czołowej, które polegają na wysunięciu do przodu całego dolnego łuku zębowego lub jego części. Progenia inaczej nazywana jest także przodożuchwiem morfologicznym i powstaje na skutek zbyt dużego doprzedniego wzrostu żuchwy.  

Choć jej nazwa brzmi skomplikowanie, w praktyce zdiagnozowanie progenii jest stosunkowo łatwe. Charakterystycznymi jej objawami są: 

• wydłużenie trzonu lub gałęzi żuchwy, 
• powiększenie kąta żuchwy, 
• ustawienie dolnych przednich zębów przed górnymi, 
• wysunięcie brody, 
• wysunięcie dolnej wargi ku przodowi, 
• wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej,  
• wydłużenie dolnego odcinka twarzy – w przypadku mocno zaawansowanej wady. 

Przyczyny i konsekwencje progenii 

Progenia zaliczana jest do wrodzonych wad zgryzu, może także wynikać z wad genetycznych. Z drugiej jednak strony coraz częściej podkreśla się, że wpływ na jej powstanie mają także czynni zewnętrzne, które towarzyszą dziecku w pierwszych miesiącach życia. Chodzi głównie o sposób odżywiania, czy zbyt długie korzystanie ze smoczka.  

Bez względu na to, co jest przyczyną progenii, ma ona duży wpływ na jakość życia. Mowa tu zarówno o względach estetycznych – charakterystyczne wysunięcie brody, jak i wargi ku przodowi dla wielu osób może być powodem dyskomfortu, a nawet kompleksów – a także o aspektach związanych ze spożywaniem posiłków. Progenia może powodować bowiem upośledzenie czynności odgryzania i żucia. Niemal zawsze towarzyszy jej również wada wymowy – najczęściej dochodzi do powstania nieprawidłowości w artykulacji głosek dentalizowanych.   

Dość uciążliwym skutkiem progenii są ponadto problemy z prawidłowym oddychaniem, które szczególnie nasilają się w nocy podczas snu. To dlatego osoby ze zdiagnozowanym przodożuchwiem morfologicznym znacznie częściej zapadają na infekcje górnych dróg oddechowych.  

Progenia – leczenie  

Ze względu na znaczne konsekwencje, jakie wiążą się z progenią, jej zdiagnozowanie zawsze jest podstawą rozpoczęcia leczenia. Kiedy je wdrożyć? Najlepiej jak najwcześniej, dostosowując metodę do wieku i zaawansowania wady. Warto uzbroić się ponadto w cierpliwość – leczenie progenii jest niestety czasochłonne. 

Leczenie progenii bez operacji 

Leczenie progenii aparatem ortodontycznym możliwe jest w razie rozpoznania wady we wczesnym dzieciństwie. W czasie wzrostu i rozwoju kości stosowany jest aparat ruchomy, czyli aparat ortodontyczny zdejmowany, najczęściej tzw. aparat czynnościowy Andersena. W zębach mlecznych wstępna korekta zgryzu może opierać się także na szlifowaniu, które ułatwia cofanie dolnych zębów.  

W późniejszym czasie sięga się po aparat stały, którego założenie na ogół poprzedza operację progenii.  

Progenia – operacja  

Operacyjne leczenie progenii konieczne jest w przypadku zaawansowanej wady oraz wtedy, gdy została ona zdiagnozowana u dorosłego pacjenta. Operacja wykonywana jest po uprzednim, najczęściej dwuletnim leczeniu ortodontycznym aparatem stałym. Wyboru metody zabiegu dokonuje specjalista, który może zaproponować metodą pionową, metodę strzałkową tzw. BSSO (inaczej Obwegesera-Dal Ponta) lub inną. Warto pamiętać, że po zabiegu zęby umieszczane są na cztery tygodnie w specjalnej szynie, co stanowi znaczne utrudnienie w jedzeniu, mówieniu i normalnym funkcjonowaniu.  

Zabieg chirurgicznego leczenia progenii jest obecnie refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Należy jednak podkreślić, że refundacja dotyczy wyłącznie operacji, a koszty poprzedzającego ją leczenia ortodontycznego należy pokryć samodzielnie.  

Operacje można wykonać też w specjalistycznych gabinetach na zasadach komercyjnych, co m.in. skutecznie skraca czas oczekiwania na zabieg. Jaka jest cena operacji progenii? Dokładne koszty zależą od miasta, w którym zostanie wykonany zabieg oraz od samego gabinetu, a wahają się one od 8 tys. złotych do nawet 16 tys. złotych. 

Bibliografia: 

1. Gutkowska M., Wady zgryzu a powstanie wad wymowy, https://ppp-koluszki.pl/strona/neurologopeda [dostęp 02.06.2023] 
2. Karłowska I., Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy dentystów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008. 
3. Lisiecka P., Piątkowska D., Wpływ wad zgryzu na zaburzenia artykulacji, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, vol. 22, nr 2. 
4. Zarządzenie Prezesa NFZ nr 61/2008/DSOZ z dnia 28 sierpnia 2008 roku zmieniające zarządzenie w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju leczenie stomatologiczne – Program ortodontycznej opieki nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki. (dostęp na: nfz.gov.pl)