Bezpieczne opalanie na plaży i w solarium – poznaj kluczowych 7 zasad

Bezpieczne opalanie to korzyść dla zdrowia, ale też urody. Poparzona promieniami słonecznymi skóra szybciej się zestarzeje, mogą też pojawić się na niej trwałe przebarwienia. Jak opalać się na plaży i w solarium? O czym pamiętać? Oto kilka zasad.  

Zasada 1: Stosuj krem z filtrem 

Kremy z filtrami SPF to podstawa bezpiecznego opalania. Ich zastosowanie nie sprawi, że Twoja skóra pozostanie blada, a jedynie, że nie będzie „spieczona na raka”. Stosowanie kremu z filtrem jest konieczne zwłaszcza u dzieci, a także niezależnie od wieku na obszar skóry ze znamieniem. 

Używając kremu z filtrem, pamiętaj o następujących zasadach:  

• Aby działanie kremu z filtrem było skuteczne, należy go nałożyć 15-20 minut przed opalaniem. 
• Chociaż żadne kosmetyki nie powinny być stosowane po upływie daty ważności, to w przypadku preparatów przeciwsłonecznych tę zasadę należy traktować szczególnie poważnie. 
• Powtarzaj aplikację kremu co dwie godziny – a jeśli kosmetyk nie jest wodoodporny – po każdym wyjściu z wody. 
• Smaruj także mniej oczywiste miejsca na ciele, takie jak uszy i obszar za nimi, grzbiety stóp czy skóra pod kolanami. 

Zasada 2: Ochraniaj znamiona 

Nadmierna ekspozycja znamienia na promienie UV może doprowadzić do jego zezłośliwienia – powstania czerniaka. Dlatego znamiona, zwłaszcza te większe i wypukłe, trzeba dodatkowo chronić przed ekspozycją na słońce. W tym celu należy, w miarę możliwości, osłaniać fragment ciała ze zmianą – np. jeśli znamię występuje na głowie, przed wyjściem na słońce zakładać kapelusz. 

Jeśli zmiany nie da się zakryć ubraniem, wtedy trzeba pokryć ją kremem z filtrem UV, nawet o najwyższym faktorze, czyli SPF100. 

Zasada 3: Uwzględnij swój fototyp skóry 

Rozróżnia się 6 fototypów skóry: celtycki, północnoeuropejski, środkowoeuropejski, południowoeuropejski, północnoafrykański, afrykański. Fototypy różnią się pod względem karnacji, koloru włosów i oczu. Osoby o fototypie I (celtyckim) i II (północnoeuropejskim) są bardziej od pozostałych narażone na oparzenia słoneczne, dlatego szczególnie powinny chronić skórę, np. stosując krem SPF min. 30, i ograniczyć czas i częstotliwość opalania. 

Zasada 4: Chroń oczy 

Zamknięcie oczu nie chroni wzroku przed promieniami UV – powieka jest w stanie zatrzymać jedynie 25% promieni. Z tego powodu w coraz większej liczbie solariów stosuje się specjalne okulary ochronne.  

Jeśli opalasz się na świeżym powietrzu, pamiętaj o okularach przeciwsłonecznych. Najlepiej oczy chronią te z filtrem UV400. O wysokości stopnia ochrony świadczy też cyfra przy kategorii – im wyższa, tym mniejszy procent światła przepuszczają okulary. Przykładowo okulary z kat. 1 przepuszczają 43-80 % światła, a z te z kategorią 3 – jedynie 8-18% światła. 

Zasada 5: Opalaj się tylko w określonych godzinach 

Lekarze są zgodni – jeśli chcesz opalać się na świeżym powietrzu, nie rób tego w „samo południe”, czyli w godzinach 11-15.00. Mówi się, że o tej porze „słońce parzy, a nie opala”. Rzeczywiście w tych godzinach słońce świeci najbardziej intensywnie. 

Wychodząc na plażę, pamiętaj też o nakryciu głowy. 

Zasada 6: Nawadniaj się 

Częścią bezpiecznego opalania jest nawadnianie się. Idąc na plażę czy do solarium, nie zapomnij o regularnym popijaniu wody.

Zasada 7: Obserwuj znamiona 

Dermatolodzy zalecają, aby na koniec lata uważnie przyjrzeć się swoim znamionom. Także osoby regularnie korzystające z solarium również powinny to zrobić. Podczas samobadania pieprzyków należy zwrócić uwagę czy znamię: 

• zmieniło swój kształt lub wielkość (pomniejszyło się lub powiększyło), 
• ma niejednolity kolor (w jednym miejscu jaśniejszy, w innym ciemniejszy), 
• ma asymetryczny kształt (np. poszarpane brzegi), 
• swędzi, 
• łuszczy się, 
• krwawi. 

Sprawdź także, czy nie pojawiły się nowe znamiona o niepokojącym wyglądzie, np. asymetryczne lub sprawiające jakieś dolegliwości. 

Powyższe objawy mogą świadczyć o zezłośliwieniu zmiany. W przypadku takich podejrzeń należy zgłosić się do dermatologa, który zbada znamiona – m.in. za pomocą dermatoskopu – i na tej podstawie oceni, czy zmiana kwalifikuje się do wycięcia. 

Kiedy opalanie nie jest bezpieczne? 

W niektórych przypadkach lekarze zalecają całkowitą rezygnację z opalania w solarium. Należą do nich osoby: 

• z nowotworami skóry (obecnie lub w przeszłości); 
• z oparzeniami słonecznymi (obecnie lub w przeszłości); 
• z licznymi znamionami barwnikowymi i piegami; 
• z chorobami układu krążenia; 
• po niektórych zabiegach medycznych i kosmetycznych;  
• w ciąży. 

Bezpieczne opalanie a fotouczulenie 

Istnieje spora grupa produktów, których obecność w organizmie połączona z ekspozycją na promienie UV może wywołać reakcję fotouczuleniową (grudki, rumień, pęcherze), a należą do nich niektóre: 

1. leki, m.in.: 

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, piroksymam, diklofenak); 
• leki przeciwcukrzycowe;  
• leki przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze (tetracyklina, ketokonazol, doksycyklina) 
• neurologiczne (diazepam, miazolam, lorazepam); 

3. składniki kosmetyków (retinoidy, kwasy owocowe); 

    4. perfumy i dezodoranty; 

     5. cytrusowe olejki. 

Bibliografia: 

1. Ebisz M., Brokowska M., Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka, Hygeia Public Health 2015, 50(3): 467-473. 
2. Malinowska-Borowska J., Janosik E., Promieniowanie nadfioletowe solariów jako potencjalne źródło zagrożeń zdrowotnych – podstawowa wiedza dla użytkowników, lekarzy i personelu solariów o prawidłowym korzystaniu z tych urządzeń. Medycyna Pracy. Workers’ Health and Safety 2017, 68(5): 653-665. 
3. Stanisz B., Ochrona skóry przed negatywnymi skutkami promieniowania UV. Farmacja Polska 2009, 65(5): 363-368. 
4. Zalewska A., Cylkowska-Nowak M., Zdrowa skóra a słońce – próba diagnozy wiedzy oraz wybranych postaw, Nowiny Lekarskie 2012, 3: 214-218.