Alergia na słońce – jak się objawia, jak sobie z nią radzić

Słońce jest nam potrzebne do prawidłowego funkcjonowania, ponieważ wpływa pozytywnie, chociażby na nasz nastrój i samopoczucie. Niekiedy jednak potrafi ono wywołać też efekty niepożądane, zwłaszcza wtedy, gdy mamy go w nadmiarze. Jak się okazuje alergia na słońce – bo to z nią na ogół wiąże się powstanie wielu uciążliwych objawów – dotyka mnóstwa osób i obejmuje zespół chorób prowokowanych przez światło.

Co to jest alergia na słońce? 

Alergia na słońce to potoczne określenie dla grupy chorób skóry, jej nieprawidłowych reakcji lub nadwrażliwości prowokowanych przez światło. Tzw. fotodermatozy powstają na skutek nieprawidłowości genetycznych, metabolicznych, a także pod wpływem czynników zewnętrznych, są one zatem niezwykle zróżnicowane. Podzielić można je na: 

• fotodermatozy idiopatyczne, które prowokowane są przez promieniowanie UVA; 
• fotodermatozy egzogenne, do powstania których konieczne jest działania substancji fotoalergicznej lub fototoksycznej; 
• fotodermatozy endogenne, które są uwarunkowane genetycznie lub wynikają z niedoborów np. witamin; 
• choroby, których stan pogarsza się pod wpływem ekspozycji na promienie UV; 
• genodermatozy, czyli uwarunkowane genetycznie choroby skóry. 

Fotodermatozy dzieli się także niekiedy na: 

• pierwotne, które cechuje wrażliwość na promieniowanie słoneczne przy jednoczesnym braku współistnienia innych jednostek chorobowych; 
• wtórne, podczas których obserwuje się inne stany chorobowe. 

Alergia na słońce – objawy 

Alergie na słońce, bez względu na rodzaj i genezę, objawiają się zmianami skórnymi w miejscach najbardziej odsłoniętych tj. na twarzy, szyi, karku, dekolcie, przedramionach w postaci rumienia. Charakterystyczne jest zaś ich mniejsze nasilenie w zacienionych częściach ciała – okolice pod żuchwą, za uszami, czy w fałdach skórnych. 

Ostrym odczynom posłonecznym może towarzyszyć także złe samopoczucie. Poza zaczerwienieniem mogą pojawić się również obrzęki skórne, pęcherze, a z czasem intensywne złuszczanie skóry. W ciężkich przypadkach objawem alergii na słońce może być też gorączka, ból głowy, nudności, wymioty, a nawet zaburzenia krążenia. 

Idiopatyczna alergia na słońce  

Wśród idiopatycznych alergii na słońce wyróżnić można pokrzywkę słoneczną, świerzbiączkę letnią, opryszczkę letnią. Cechuje je pojawienie się rumienia, grudek oraz większych i mniejszych pęcherzy. Dokładna przyczyna idiopatycznych alergii na słońce nie jest znana, choć wskazuje się ogólnie, że np. pokrzywkę słoneczną wywołuje szerokie spektrum promieniowania elektromagnetycznego – od promieniowania ultrafioletowego przez światło widzialne na promieniowaniu podczerwonym kończąc.  

Świerzbiączka letnia częściej dotyka kobiet, a pierwsze objawy pojawiają się już wiosną. Warto podkreślić, że w przypadku tej fotodermatozy często obserwuje się swoiste hartowanie skóry i po kolejnych ekspozycjach na słońce objawy maleją. Zatem może okazać się, że ten rodzaj alergii na twarzy będzie niemal niewidoczny z końcem lata. Zimą jednak na ogół odporność stopniowo zanika, po to by dolegliwości dały o sobie ponownie znać wiosną. Znacznie rzadziej obserwowana jest idiopatyczna alergia na słońce w postaci opryszczki letniej, w których przebiegu zmianom skórnym często towarzyszy zapalenie spojówek, rogówek lub gorączka.  

Pokrzywka słoneczna, której poza rumieniem i pęcherzami towarzyszy świąd, jest wynikiem powstawania pod wpływem promieniowania alergenu. Co ciekawe, tworzy się on z naszych białek. Należy jednak podkreślić, że fotodermatoza ta jest niezwykle rzadko diagnozowana i stanowi około 2 proc. wszystkich alergii na słońce. 

Fotodermatozy egzogenne 

Wyprysk fototoksyczny i fotoalergiczny jest objawem fotodermatoz egzogennych, których wystąpienie wiąże się z działaniem określonej substancji. Reakcje fototoksyczne pojawiają się w związku z uszkodzeniem tkanek przez substancje aktywne na światło. Pojawia się reakcja zapalna, ale po usunięciu toksycznego czynnika wywołującego alergię, stosunkowo szybko dochodzi do poprawy stanu skóry. Substancjami, które powodują rumień, pęcherze czy obrzęk są związki występujące w roślinach, barwniki, olejki, a także niektóre leki. 

Reakcja fotoalergiczna związana jest z działaniem naszego układu immunologicznego. Kiedy pod wpływem promieniowania UV dochodzi do przekształcenia tolerowanej wcześniej substancji w uczulającą, pojawia się rumień czy świąd.  

Alergia na słońce u dzieci 

Alergie na słońce nie omijają również dzieci. Okres dzieciństwa jest przede wszystkim czasem, w którym rozpoczyna się świerzbiączka letnia. Często diagnozowane są także fotodermatozy egzogenne. Co do zasady jednak, przyczyny i objawy alergii na słońce u dzieci nie różnią się od tych, które obserwuje się u dorosłych. W przypadku objawów mogą one jedynie przybrać na sile, co wynika z tego, że skóra najmłodszych jest delikatna i znacznie bardziej wrażliwa. 

Alergia na słońce – leczenie 

Alergia na słońce w postaci wysypki, rumienia, świądu, z czasem łuszczenia się skóry jest bardzo uciążliwa. Dlatego też tak ważne jest jej zapobieganie. Pamiętaj, że mimo iż słońce pozytywnie wpływa na nasz nastrój, samopoczucie i jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jego nadmiar może mieć niekorzystny wpływ. Niezbędna jest zatem odpowiednia ochrona przeciwsłoneczna. Nie zapominaj zatem o zakrywaniu szczególnie narażonych części ciała, zwłaszcza w bardzo słoneczne dni, a także o stosowaniu ochronnych filtrów.  

Jeśli zaobserwujesz u siebie reakcję alergiczną na słońce, punktem wyjścia jest wyeliminowanie czynnika uczulającego. Przede wszystkim staraj się ponadto złagodzić najbardziej uciążliwe objawy alergii – sięgnij po preparaty natłuszczające i łagodzące świąd i pieczenie np. z pantenolem. W razie powstania pęcherzy warto wykorzystać dostępne w aptekach produkty odkażające. Niekiedy konieczna jest jednak konsultacja ze specjalistą, który może włączyć leki przeciwalergiczne.    

Bibliografia:  

1. Galas N., Fotodermatozy – „uczulenia na słońce”, Kosmetologia Estetyczna 2015, 4, vol. 4. 
2. Nikiel A., Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym, Kosmetologia Estetyczna 2017, 3, vol. 6. 
3. Śpiewak R., Fotodermatozy, czyli choroby skóry prowokowane przez światło, Kosmetyka Profesjonalna 2009, nr 3. 
4. Wolska H., Wolf-Makowska A., Misiak-Gałązka M., Pokrzywka słoneczna, Przegląd Dermatologiczny 2013,100.