Róg skórny – przyczyny powstania, diagnostyka i leczenie

Róg skórny to stożkowata lub nieregularna zmiana naskórka, która powstaje na skutek zgromadzenia się w jednym miejscu nadmiaru keratyny. Jako postać rogowacenia słonecznego może mieć charakter łagodny, ale niekiedy świadczy też o rozwoju nowotworu złośliwego. Co jest przyczyną jego powstawania? Co zrobić, gdy zaobserwujesz u siebie róg skórny? Jak go leczyć?

Co to jest róg skórny? 

Róg skórny (z łac. cornu cutaneum) to szczególna postać rogowacenia słonecznego tzw. AK tj. actinic keratosis, czyli dysplastycznych, keratynocytycznych zmian naskórka, które pojawiają się w obrębie skóry szczególnie narażonej na długofalowe działanie promieni słonecznych. Róg skórny swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu wyglądowi – tworzy on wyniosły, stożkowy bądź lekko zgięty kolec lub róg. Charakteryzuje się ponadto szarobrunatną, żółtą lub białą barwą i chropowatą powierzchnią. Róg skórny jest twardy i zbity, a u jego podstawy na ogół pojawia się stan zapalny. Zbudowany jest zaś z keratyny, czyli białka, które buduje górną warstwę naskórka.  

Gdzie najczęściej tworzą się rogi skórne? Najczęściej pojawiają się one na tych częściach ciała, które eksponowane są na słońce – szacuje się, że najwięcej, bo blisko 75 proc. zmian występuje na twarzy, głównie w okolicy skroni, na policzkach i małżowinach usznych. Mogą jednak powstać one także w innych miejscach, w tym m.in. na ramionach, grzbietach rąk, czy owłosionej skórze głowy, a nawet w obrębie jamy ustnej, przedsionku nosa, czy na skórze prącia. 

Przyczyny powstawania rogu skórnego 

Przyczyną powstawania rogu skórnego jest nadmierne rogowacenie i gromadzenie się keratyny w jednym miejscu spowodowane nadmierną ekspozycją na promieniowanie słoneczne. W niektórych źródłach wskazuje się jednak, że za powstawanie rogu skórnego odpowiadać może zaś wirus brodawczaka ludzkiego. Podkreśla się ponadto, że znacznie bardziej narażone są na niego osoby o jasnej karnacji oraz starsze – najczęściej po 60. roku życia. Warto jednak zaznaczyć, że diagnozowany jest on także u młodszych osób, a nawet u dzieci. W przypadku najmłodszych ma on na ogół postać zmiany wywołanej stanem zapalnym i nadmiernym jej drażnieniem.  

Róg skórny często pojawia się ponadto w miejscu blizn i oparzeń. Co więcej, trzeba podkreślić, że w wielu przypadkach rogowacenie jest niemal niewidoczne, a do powiększenia się zmiany dochodzi na skutek podrażnienia. 

Diagnostyka i leczenie – czy róg skórny to rak? 

Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych róg skórny zaliczany jest do tzw. innych zgrubień naskórka (ICD-10 L85.8). Jeśli zatem zaobserwujesz u siebie zmianę skórną, która cię niepokoi, zgłoś się do dermatologa. Odpowiednia diagnostyka jest w tym przypadku o tyle istotna, że róg skórny może mieć postać zmiany łagodnej, przednowotworowej, aż po złośliwy nowotwór skóry. O ile zatem róg skórny jako rodzaj zmiany diagnozowany jest przez dermatologa na podstawie wyglądu, o tyle dla oceny jego ewentualnej złośliwości konieczne jest przeprowadzenie badania histopatologicznego.  

Dalsze leczenie zależy od wyników biopsji. Jeżeli okaże się, że róg skórny jest zmianą nowotworową złośliwą, należy usunąć go z odpowiednim marginesem tkanek, a pacjenta objąć leczeniem onkologicznym. Jeśli zaś zmiana ma charakter łagodny – warto podkreślić, że ma to miejsce w większości przypadków –  lekarz zaproponuje ci jej usunięcie jedną z dostępnych metod. Możliwe jest zastosowanie: 

• lasera, uznawanego za szybką, nieinwazyjną i w pełni bezpieczną metodą usuwania zrogowaceń; 
• krioterapii, czyli miejscowe zamrażanie ciekłym azotem lub podtlenkiem azotu; 
• wycięcie chirurgiczne.  

Jak pielęgnować skórę zmienioną chorobową? 

Nie ma wyraźnych wskazówek, jak pielęgnować skórę, na której powstał róg skórny. Podstawą jest bowiem wizyta u dermatologa i usunięcie zmiany. Po zabiegu musisz przede wszystkim stosować się do przekazanych przez lekarza zaleceń – różnią się one bowiem w zależności od tego, w jaki sposób róg skórny został usunięty.  

Mając jednak na uwadze to, że u podłoża powstawania rogów skórnych leży nadmierne oddziaływanie na skórę promieni UV, warto pamiętać o regularnym stosowaniu zabezpieczających kremów z filtrami. Co ważne, sięgaj po nie tylko latem lub wychodząc na plaże, ale i każdej porze roku. Jeśli pojawią się zaś już niewielkie zmiany, przed wizytą u specjalisty i ich zdiagnozowaniem, uważaj, aby ich nadmiernie nie podrażniać. Unikaj więc pocierania, mocnych peelingów i pod żadnym pozorem nie próbuj wycisnąć lub usuwać go samodzielnie. Jeżeli mimo zachowania ostrożności, uszkodzisz róg, może pojawić się zaczerwienienie, a nawet lekkie krwawienie. W takim wypadku warto zgłosić się do lekarza jak najszybciej, aby uniknąć rozwoju stanu zapalnego. 

Źródła: 

1. A. Andrzejczak, J. Latifa, M. Turska-Kozłowska, E. Grelecka, A. Borzęcki, Róg skórny a ryzyko rozwoju raka płaskonabłonkowego, Dermatologia po dyplomie 1/2023. 
2. E. Cywińska, P. Brzeziński, Rogowacenie słoneczne. Wstępna diagnostyka w gabinecie kosmetologicznym, Kosmetologia Estetyczna 3/2017.  
3. W. Placek, A. Markiewicz, N. Zając, M. Bzdawski, Rogowacenie słoneczne – definicja, etiopatogeneza i możliwości terapeutyczne, Przegląd Dermatologiczny 2013/3.