Węgiel aktywny jako środek do wybielania zębów. Czy to bezpieczne?

Węgiel aktywny od wieków stosowany jest w medycynie ludowej. Z kolei w tej konwencjonalnej zalecany jest m.in. przez pediatrów jako skuteczny środek na biegunkę. Węgiel aktywny znajduje też zastosowanie w kosmetyce, m.in. jako składnik wybielających past do zębów. Czy rzeczywiście wybiela on zęby? Czy wybielanie zębów węglem aktywnym jest bezpieczne?  

Czym jest węgiel aktywny? 

Węgiel aktywny (inaczej węgiel leczniczy, węgiel aktywowany) to naturalna substancja uzyskiwana z surowców zawierających znaczne ilości węgla pierwiastkowego. Najpowszechniejszymi źródłami pozyskiwania węgla aktywnego są: 

• drewno,  
• torf,  
• węgiel kamienny, 
• węgiel brunatny, 
• skorupa orzecha kokosowego. 

Zastosowanie węgla aktywnego w medycynie 

Historia leczniczego wykorzystania węgla aktywnego jest bardzo długa. Już uczniowie Hipokratesa tworzyli z tej substancji opatrunki do gojenia ran. Do dzisiaj węgiel aktywny jest wykorzystywany w tym celu zarówno w medycynie ludowej, jak i konwencjonalnej. Szczególnie cenione są właściwości adsorpcyjne węgla. Adsorpcja oznacza zdolność pochłaniania toksyn i zanieczyszczeń. Ta cecha węgla aktywnego sprawdza się nie tylko przy odkażaniu ran, ale też w leczeniu dolegliwości układu pokarmowego – biegunek i zatruć pokarmowych. Węgiel aktywny „pochłania” toksyny (w tym alkohol etylowy i morfinę) oraz bakterie wywołujące biegunkę, przyczyniając się do zniwelowania dolegliwości żołądkowych. 

Węgiel aktywny a wybielanie zębów 

Węgiel aktywny jest składnikiem wielu past do zębów. Preparaty do mycia zębów z tym składnikiem często określane są jako „wybielające” ze względu na właściwości adsorpcyjne węgla, który skutecznie oczyszcza zęby z osadu. Ponadto węgiel aktywny jest relatywnie tanim i ekologicznym składnikiem. W pastach do zębów znajdziesz go pod nazwą „charcoal”. 

Jak działa węgiel aktywny na zęby? 

Główną właściwością węgla aktywnego jest adsorpcja. Dzięki tej cesze węgiel wykorzystywany jest do leczenia zatruć, gojenia ran, ale także w akwarystyce jako filtr wody. Z kolei w paście do zębów węgiel aktywny „pochłania” osad powstający w wyniku spożywania kawy, herbaty i palenia papierosów, który powoduje, że zęby żółkną i ciemnieją. Węgiel aktywny skuteczniej niż inne składniki usuwa zanieczyszczenia z zębów, między innymi osad z kawy i herbaty odpowiedzialny za ich ciemnienie i inne przebarwienia. Przez to zęby są nie tylko czystsze, ale wydają się znacznie jaśniejsze i bielsze. W tym sensie można powiedzieć, że węgiel aktywny wybiela zęby. 

Efekty wybielania zębów węglem aktywnym 

Wybielanie zębów węglem aktywnym powoduje, że stają się one wyraźnie bielsze i jaśniejsze. Osad utworzony w wyniku spożywania kawy i herbaty znika, podobnie jak przebarwienia spowodowane spożywaniem silnie barwiących pokarmów jak soki z czerwonych owoców, buraczki czy czerwone wino. Węgiel aktywny ma także właściwości odkażające i niweluje nieprzyjemne zapachy. Po umyciu zębów tą substancją oddech jest świeży, a zęby sprawiają wrażenie starannie wyczyszczonych. Mimo czarnego, intensywnego koloru węgiel aktywny nie barwi zębów. Po spłukaniu wodą substancja nie pozostawia żadnych śladów. 

Efekt wybielania zębów węglem aktywnym nie jest jednak trwały. Zaprzestanie stosowania pasty z węglem aktywnym i powrót do dawnych nawyków żywieniowych spowoduje ponowne odłożenie się osadu nazębnego i utratę efektu wybielania. Zwyczajów, które przyczyniają się do barwienia zębów, bardzo trudno jest się pozbyć, ponieważ chodzi tu nie tylko o palenie papierosów i picie czerwonego wina, ale też picie kawy, czarnej lub owocowej herbaty, soków z większości owoców, a także jedzenie niektórych warzyw (papryka, buraki) i ich przetworów. 

Jak stosować węgiel aktywny do wybielania zębów? 

Węgiel aktywny jako środek wybielający zęby można stosować na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest traktowanie pasty z węgla aktywnego jak pasty do zębów. W tym przypadku należy zastąpić zwykłą pastę do zębów pastą na bazie węgla aktywnego i myć nią zęby. Należy jednak pamiętać, aby nie wcierać pasty mocno w szkliwo, ponieważ drobinki węgla mogą je uszkadzać. Drugim, bezpieczniejszym dla zębów sposobem stosowania pasty, jest nałożenie jej na powierzchnię zębów, bez szorowania szczoteczką. Następnie należy odczekać 2-3 minuty, aby węgiel zaczął wybielać zęby. Po tym czasie należy dokładnie wypłukać jamę ustną wodą.  

Czy wybielanie zębów węglem aktywnym jest bezpieczne? 

Wytyczne przyjęte w stomatologii wskazują, że bezpieczne dla szkliwa są preparaty wybielające zęby o stopniu ścieralności pasty dla zębiny (RDA) poniżej 80. Przy wartości RDA 80 produkt można stosować maksymalnie 2 razy w tygodniu. Do codziennego stosowania rekomendowane są produkty o RDA o wartości do 45. Częstsze stosowanie preparatów o wysokim współczynniku RDA, w tym produktów z węglem aktywnym, może osłabiać, a nawet uszkadzać szkliwo. To z kolei prowadzi do nadwrażliwości zębów i zmniejszenia ich odporności na rozwój próchnicy. 

Jak zrobić domową pastę wybielającą z węglem aktywnym? 

Wybielającą pastę do zębów z węglem aktywnym można samodzielnie przygotować w domu. Najwygodniej będzie ją wykonać z węgla aktywnego w postaci proszku lub kapsułek, w których zawarty jest proszek.  

Jak przygotować domową pastę z węglem aktywnym? 

• Jeśli używasz tabletek – rozkrusz je.  
• Do sproszkowanej łyżki węgla dodaj wodę, aby uzyskać substancję o konsystencji pasty. Zastosuj proporcje – 4 tabletki węgla na 2 łyżki wody. 
• Przygotowaną mieszankę używaj jak klasyczną pastę do zębów. 

Dla wzmocnienia efektu wodę można zastąpić olejem kokosowym. Olej kokosowy ma właściwości oczyszczające i jest częstym składnikiem kosmetyków, w tym past do zębów. Ponadto olej kokosowy działa antybakteryjnie i przeciwzapalnie. W produktach znajdziesz go pod nazwą „Coco-glucoside”. 

Gdzie kupić węgiel aktywny? 

Węgiel aktywny można kupić w każdej aptece w formie tabletek lub kapsułek. Opakowanie z 30 kapsułkami węgla aktywnego kosztuje ok. 5 zł. Węgiel aktywny sprzedawany jest także jako pył w sklepach z produktami naturalnymi, a opakowanie 250 gramów sproszkowanego węgla aktywnego kosztuje ok. 20 zł. 

Źródła 

1. Adsorpcja / Węgiel aktywny, https://www.lenntech.pl/adsorpcja.htm, [dostęp: 16.03.2023].
2. Coco-glucoside, https://www.kosmopedia.org/encyklopedia/coco-glucoside/ [dostęp: 16.03.2023].