Karnozyna – czym jest, jak działa i kiedy warto po nią sięgnąć?

Coraz częściej mówi się o roli przeciwutleniaczy w spowolnieniu procesu starzenia, jak również zachowaniu zdrowia. Jednym z naturalnych antyoksydantów jest karnozyna. Jak działa, w czym występuje i kto powinien po nią sięgnąć?

Co to jest karnozyna? 

Karnozyna, czyli L-karnozyna (beta-alanylo-L-histydyna) to organiczny związek należący do grupy dipeptydów. Składa się z dwóch aminokwasów: egzogennej L-histydyny oraz endogennej β-alaniny. Występuje we wszystkich komórkach organizmu, przede wszystkim w mięśniach szkieletowych, mózgu i całym w układzie nerwowym. Substancja ta została odkryta stosunkowo niedawno, bo 100 lat temu. 

Wykorzystanie karnozyny w kosmetyce 

Karnozynie przypisuje się przede wszystkim właściwości antyoksydacyjne. Ten naturalny składnik zapobiega powstawaniu wolnych rodników, zwalcza już istniejące i niweluje skutki stresu oksydacyjnego. 

Ponadto karnozyna zapobiega procesowi glikacji, czyli niszczeniu białek podporowych skóry (kolagenu i elastyny) przez cukry. Tym samym poprawia elastyczność i napięcie skóry, odmładzając jej komórki i dogłębnie odżywiając. Karnozyna na skórę działa wygładzająco i regenerująco.  

Ze względu na powyższe właściwości karnozyna stała się składnikiem niektórych kremów i serum do ciała. Znajdziesz ją w kosmetykach opatrzonych nazwą „L-carnosine” lub opisanych jako zawierających peptydy z „L-carnosine” w składzie. Dzięki swojej budowie (mały rozmiar cząsteczek) karnozyna doskonale wchłania się przez skórę, nawet jeśli jej stężenie w danym kosmetyku jest niewielkie. 

Kosmetyki z karnozyną mogą być stosowane przez osoby z każdym rodzajem skóry, ale w szczególności zaleca je się osobom o skórze dojrzałej. 

Wykorzystanie karnozyny w medycynie 

Poza właściwościami wykorzystywanymi w kosmetyce karnozyna ma także cechy, które czynią ją przedmiotem zainteresowania medycyny. 

Badania na muszkach owocówkach i myszach wykazały, że karnozyna powoduje wydłużenie życia nawet o 20% (w przypadku muszek owocówek). Z kolei badania nad ludzkimi komórkami potwierdziły, że karnozyna wyraźnie opóźnia starzenie się komórek. 

Ponadto karnozynie przypisuje się działanie poprawiające wydolność mięśni. Karnozyna znajdująca się w tkankach mięśniowych i nerwowych pełni istotną rolę w utrzymaniu właściwego pH i ładunku elektrycznego. 

To sprawia, że ten peptyd staje się pożądanym składnikiem nie tylko kosmetyków anty-aging, ale także leków zwalczających skutki chorób cywilizacyjnych, takich jak choroby układu krążenia, nowotwory, cukrzyca, choroby oczu czy choroby degeneracyjne układu nerwowego.  

Działanie karnozyny 

Karnozyna wykazuje szerokie działanie kosmetyczne i lecznicze. Ma właściwości: 

• przeciwstarzeniowe, 
• antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe, 
• nawilżające, odżywiające skórę, 
• regenerujące, 
• detoksykacyjne. 

Ponadto karnozyna chroni znajdujące się w organizmie białka przed uszkodzeniem (w tym przed scukrzeniem).  

Gdzie występuje karnozyna? 

Karnozyna to całkowicie naturalny składnik występujący w komórkach żywych organizmów. W największym stężeniu występuje w mięśniach szkieletowych, sercu  i układzie nerwowym – móżdżku i korze mózgowej. Najbogatszym źródłem suplementacji karnozyny jest czerwone mięso – zwłaszcza wołowe i jagnięce. 

Od czego zależy ilość karnozyny w organizmie? 

Ilość karnozyny w organizmie człowieka zależna jest od płci (u mężczyzn jej poziom jest wyższy), wieku (wraz z wiekiem stężenie karnozyny w organizmie maleje) oraz diety – u osób na diecie wegetariańskiej zawartość karnozyny w mięśniach szkieletowych jest niższa niż u osób jedzących mięso.  

Komu zalecana jest karnozyna? 

Szerokie zastosowanie karnozyny sprawia, że warto sięgnąć po nią niezależnie od wieku.  

• Kosmetyki z karnozyną w składzie zalecane są wszystkim, którym zależy na zachowaniu zdrowej, promiennej skóry bez oznak starzenia. Potrzeba dostarczenia skórze karnozyny pojawia się po 30. roku życia. 
• Dodatkowa suplementacja karnozyny jest rekomendowana osobom po 40. roku życia, szczególnie kobietom, u których ten rodzaj białka występuje w mniejszym stężeniu. 
• Po karnozynę powinni też sięgać sportowcy, ponieważ składnik ten wzmacnia mięśnie i zapobiega ich uszkodzeniom. 
• Dodatkowa suplementacja karnozyny ma pozytywny wpływ na zmniejszenie skutków chorób neurologicznych, a także autyzmu. 
• Suplementację karnozyny powinni także stosować wegetarianie, ponieważ nie dostarczają jej w pożywieniu. 

Przeciwwskazania do stosowania karnozyny 

Doustne przyjmowanie karnozyny nie ma żadnych skutków ubocznych. Jest to składnik, który może być suplementowany już u małych dzieci. Jednak to wymaga konsultacji z lekarzem, podobnie jak suplementacja karnozyny w trakcie ciąży i karmienia piersią. 

Gdzie kupić karnozynę? 

Kremy i serum z karnozyną można dostać w drogeriach z kosmetykami premium. Ceny za dobrej jakości kremy z tym składnikiem sięgają kilkuset złotych (ponad 200 zł za serum pod oczy o pojemności 15 ml, ponad 350 zł za krem 50 ml do codziennej pielęgnacji skóry).  

Suplementy z l-karnozyną są dostępne bez recepty w aptekach stacjonarnych i internetowych, jak również w sklepach z suplementami diety. 

Źródła:

Bury, Dorota. Karnozyna – strażnik młodości, http://www.cabines.pl/extra-cabines/201/karnozyna-straznik-mlodosci.html, (dostęp: 15.10.2022). 

Carnomed. Karnozyna substancja XXI wieku, 25.03.2020. https://carno-med.pl/karnozyna-substancja-xxi-wieku/, (dostęp: 12.10.2022).  

Nowak, D., Goslinski, M., & Szpankiewicz, P. (2017). Karnozyna-naturalny antyoksydant w mięsie. Gospodarka Mięsna, (10). 

Zięba, R. (2007). Karnozyna–aktywność biologiczna i perspektywy zastosowania w farmakoterapii. Wiadomości Lekarskie IX (1–2), 73-79.