Sodium citrate – właściwości i zastosowanie cytrynianu sodu w kosmetykach

W skład każdego kosmetyku wchodzą związki, które odpowiadają za jego działanie, a także te, które mają wpływ na jego konsystencję, żywotność, czy zapach. Jednym z nich jest sodium citrate, czyli biały krystaliczny proszek, który ze względu na swoje właściwości wykorzystywany jest powszechnie w przemyśle kosmetycznym. Jaką rolę pełni? W jakich kosmetykach go znajdziesz? 

Co to jest sodium citrate? 

Cytrynian sodu (zgodnie z INCI: sodium citrate) to sól sodowa hydroksykwasu trikarboksylowego o wzorze sumarycznym C6H5Na3O7. Wykorzystywany w przemyśle spożywczym oznaczany jest zaś symbolem E331. 

Cytrynian sodu otrzymywany jest syntetycznie m.in. poprzez zobojętnienie kwasu cytrynowego wodorowęglanem sodowym.  

Sodium citrate – właściwości i wykorzystanie w kosmetyce 

Sodium citrate występuje w postaci bezwonnego białego proszku o krystalicznej strukturze. Cechuje go ponadto higroskopijność, a zatem bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i doskonale wchłania wilgoć.  

Cytrynian sodu posiada wiele właściwości, za sprawą których wykorzystywany jest powszechnie w przemyśle kosmetycznym. Przede wszystkim pełni on funkcję sekwestrantu. Co to oznacza? Jest on dodawany do kosmetyków jako substancja, która tworzy związki chemiczne z jonami metali, dzięki czemu niejako wyłapuje je z produktu. Tym samym zabezpiecza przed negatywnym działaniem tych metali. Sodium citrate pełni też rolę konserwatora, pozytywnie wpływając na trwałość kosmetyków. Cechuje go także zdolność do maskowania zapachów, stąd zmniejsza lub nawet niweluje podstawowy zapach produktu.  

Niezwykle cenną właściwością cytrynianu sodu jest zdolność regulowania pH w produkcie, jest zatem tzw. substancją buforującą. Oznacza to, że stabilizuje on pH na poziomie pomiędzy 3 a 6,2. Jest to o tyle istotne, że pH skóry waha się pomiędzy 4,7 a 5,6 (niektóre źródła wskazują na poziom między 4,75 a 5,5), a zatem podobne pH kosmetyku nie zaburza jej naturalnej bariery ochronnej. W przypadku zbyt wysokiego pH produktu do pielęgnacji lub mycia może dojść do podrażnienia, w razie zbyt niskiego pH – do rozwoju bakterii.  

Sodium citrate w kosmetykach 

Zastanawiasz się, w jakich kosmetykach znajdziesz sodium citrate? Odpowiedź brzmi – niemal w każdych. Cytrynian sodu jest bowiem niezwykle uniwersalnym składnikiem i – co ważne – bezpiecznym dla prawie każdego rodzaju skóry. Wchodzi w skład: 

• mydeł i innych środków myjących, 
• płynów do kąpieli, 
• szamponów, 
• farb do włosów, 
• żelów do mycia twarzy, 
• balsamów do ciała, 
• kremów do twarzy i serum, 
• kosmetyków do makijażu, 
• produktów do demakijażu. 

Zastosowanie w przemyśle spożywczym i medycynie 

Właściwości cytrynianu sodu wykorzystywane są także w przemyśle spożywczym. Kontrolowanie kwasowości i zasadowości produktów żywnościowych, hamowanie rozwoju bakterii, konserwowanie i blokowanie zmiany ich barwy jest bowiem równie ważne, jak wykorzystanie tych cech w przemyśle kosmetycznym. Cytrynian sodu pozwala także utrzymać jednolitą konsystencję produktu. Znajdziesz go zatem m.in. w dżemach, musztardach, majonezach, koncentratach do ciast lub napojów, deserach mlecznych, konserwach mięsnych, przetworach rybnych, mrożonych owocach i warzywach, lodach i chipsach. 

Sodium citrate swoje zastosowanie znalazł także w medycynie. Przede wszystkim wykorzystywany jest w badaniach laboratoryjnych, w których służy jako tzw. antykoagulant. Zapobiega on zatem zlepianiu się krwinek podczas przechowywania krwi, jak również jej transfuzji. Istotną rolę odgrywa także podczas hemodializ. Wypełniane są nim cewniki przed i po zabiegach, po to, aby zapobiec powstawaniu skrzepów. Dodanie cytrynianu sodu pozwala także na zastosowanie mniejszych stężeń heparyny. Stosowany jest on ponadto w przypadku infekcji układu moczowego – zmniejsza dyskomfort. Działa też przeczyszczająco. 

Sodium citrate – szkodliwość 

Cosmetic Ingredient Review, czyli niezależny organ zajmujący się oceną bezpieczeństwa składników kosmetycznych używanych w Stanach Zjednoczonych, uznała sodium citrate za bezpieczny. Bezpieczne stężenie wynosi: 

• od 0,000005 do 10 proc. – w produktach niespłukiwalnych, 
• od 0,0001 do 10 proc. – w produktach do spłukiwania, 
• 0,9 proc. – w produktach do rozcieńczania. 

Nie wykazano ponadto cech alergiczności cytrynianu sodu, ani też szkodliwości łączenia go z innymi składnikami kosmetycznymi.  

Źródła: 

1. E. Klimaszewska „Rozprawa doktorska – Kształtowanie i ocena jakości preparatów do czyszczenia z udziałem surowców wtórnych” Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Wydział Towaroznawstwa, Poznań 2011.
2. kosmopedia.org.