Właściwości i zastosowanie niacynamidu na skórę

Niacynamid, czyli witamina B3, to substancja o aktywnym działaniu na skórę. Ogranicza wydzielanie sebum, hamuje proces starzenia się skóry, chroni skórę przed wysuszeniem, a to tylko niektóre właściwości niacynamidu. Jak stosować niacynamid? Z czym można go łączyć? 

Co to jest niacynamid? 

Niacynamid to witamina B3 (witamina PP). Składa się z niacyny, czyli kwasu 3-pirydynokarboksylowego i jego amidu, dlatego można go też spotkać pod nazwą nikotynamid. To ważna informacja, ponieważ niacynamid w kosmetykach może występować pod jedną z tych nazw. Niacynamid nie tylko poprawia kondycję skóry, ale też usprawnia działanie przewodu pokarmowego i układu nerwowego. 

Działanie niacynamidu w pielęgnacji skóry 

Niacynamid wykazuje bardzo pozytywne i wielokierunkowe działanie na skórę. Poniżej najważniejsze właściwości niacynamidu, które wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym. 

Działanie przeciwłojotokowe 

Niacynamid wykazuje silne działanie przeciwłojotokowe. Normalizuje pracę gruczołów łojowych, dzięki czemu te wydzielają mniej sebum. Z tego powodu stosowanie niacynamidu jest rekomendowane przy cerze tłustej, ponieważ pomaga ograniczyć wydzielanie łoju. Ta właściwość niacynamidu ma związek z jej działaniem przeciwtrądzikowym – poprzez ograniczenie ilości sebum niacynamid hamuje powstawanie zmian trądzikowych. Ponadto niacynamid zmniejsza pory (a dokładnie – zwęża ujścia gruczołów łojowych). Dzięki temu skóra staje się gładsza i wygląda świeżo. 

Działanie przeciwzapalne 

Niacynamid wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. To kolejny powód, aby stosować niacynamid na trądzik. Substancja ta zapobiega powstawaniu zaskórników i wyprysków i pomaga zwalczać już występujące zmiany skórne. 

Działanie antyoksydacyjne 

Niacynamid to silny antyoksydant, który neutralizuje wolne rodniki. Dzięki temu zapobiega powstawaniu stresu oksydacyjnego, a więc spowalnia starzenie skóry i dba o jej kondycję. 

Stymulacja produkcji kolagenu 

Niacynamid jest kluczowym składnikiem w syntezie aminokwasów i kwasów nukleinowych. Dzięki temu stymuluje produkcję kolagenu i elastyny, dzięki temu skóra staje się zagęszczona i jędrna. Niacynamid wygładza niewielkie zmarszczki i zapobiega powstawaniu nowych. 

Rozjaśnianie przebarwień 

Niacynamid hamuje syntezę melaniny. Jest to barwnik skóry, który odpowiada za powstawanie ciemnych plam pigmentacyjnych. W ten sposób preparaty z niacynamidem zapobiegają powstawaniu przebarwień i rozjaśniają już istniejące. Dzięki temu skóra staje się jednolita i promienna. 

Wzmacnianie bariery hydrolipidowej skóry 

Niacynamid odgrywa ważną rolę we wzmacnianiu bariery hydrolipidowej skóry. Ten składnik sprzyja produkcji ceramidów i lipidów, które tworzą warstwę ochronną skóry. W ten sposób niacynamid chroni skórę przed utratą wody i utrzymuje jej nawilżenie na optymalnym poziomie. Z kolei wzmocniona bariera hydrolipidowa skóry chroni ją przed uszkodzeniami i czynnikami zewnętrznymi. 

Kto może stosować niacynamid? 

Niacynamid polecany jest do wszystkich typów skóry: tłustej, normalnej, suchej i ich podtypów, m.in. cery wrażliwej czy cery trądzikowej. W przypadku każdego z typów cery niacynamid jest zalecany z innego powodu: 

•  cera sucha – przywraca nawilżenie, redukuje szorstkość skóry i uczucie ściągnięcia skóry; 
• cera wrażliwa – koi, łagodzi podrażnienia i zmniejsza zaczerwienienie skóry; 
• cera tłusta – reguluje pracę gruczołów łojowych, dzięki czemu skóra mniej się błyszczy, a  niedoskonałości pojawiają się na niej rzadziej; 
• cera trądzikowa – zmniejsza pory, hamuje powstawanie stanów zapalnych i wygasza te już istniejące; 

• cera z przebarwieniami lub narażona na powstawanie przebarwień – niacynamid ogranicza ryzyko powstawania przebarwień podczas ekspozycji na słońce, zabiegów medycyny estetycznej lub zmian hormonalnych w organizmie (np. podczas ciąży lub w czasie stosowania antykoncepcji hormonalnej).

Jak stosować niacynamid? 

Niacynamid występuje w szerokiej gamie produktów kosmetycznych. Każdy z nich należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta, który określa, czy dany kosmetyk ma być stosowany rano (np. jako baza pod makijaż) czy wieczorem. Ze względu na fakt, że niacynamid to składnik silnie działający, który może wywoływać podrażnienia, należy zachować ostrożność w jego stosowaniu i pamiętać o kilku zasadach. 

Zacznij od mniejszych dawek  

Niacynamid to jeden z tych składników, który należy wprowadzać do codziennej pielęgnacji stopniowo. Powoli przyzwyczajaj skórę do jego działania, stosując kosmetyki z niacynamidem tylko kilka razy w tygodniu, np. trzy razy. Kiedy zauważysz, że twoja skóra dobrze na niego reaguje, możesz stopniowo zwiększyć częstotliwość stosowania i używać go, np. co drugi dzień.  

Podobną zasadę należy przyjąć co do stężenia tego składnika w kosmetykach. Jeśli chcesz stosować niacynamid na twarz, np. w postaci serum, zacznij od kosmetyków z niższym stężeniem tej substancji (3-5%) i stopniowo sięgaj po preparaty, w których zawartość niacynamidu jest wyższa. 

Z czym łączyć niacynamid, a z czym nie? 

Po pierwsze, w określonym czasie stosuj tylko jeden produkt z niacynamidem. Łączenie różnych kosmetyków z niacynamidem (np. serum + kremu) nie wzmocni oczekiwanego efektu, a może podrażnić skórę. 

Po drugie, niacynamidu nie powinno łączyć się z kwasem askorbinowym, czyli witaminą C. Jednoczesna aplikacja tych dwóch substancji i pozostawienie ich na dłuższy czas na skórze prowadzi do interakcji między nimi, w wyniku której następuje podrażnienie skóry. Może pojawić się zaczerwienienie, pieczenie, a także świąd. Nie łącz też niacynamidu z kwasem glikolowym. Taka mieszanka także może doprowadzić do podrażnienia i zaczerwienienia skóry, a długofalowo nawet do naruszenia bariery hydrolipidowej skóry.  

Niacynamid z powodzeniem można łączyć z kwasem salicylowym, ponieważ obie substancje mają właściwości przeciwstarzeniowe i przeciwtrądzikowe. 

Niacynamid w kosmetykach  

Niacynamid jest składnikiem wielu kosmetyków. W jakich preparatach występuje najczęściej? 

Serum z niacynamidem 

Sera to produkty kosmetyczne, w których stężenie substancji aktywnych jest najwyższe. Podobnie jest w przypadku serum z niacynamidem. Na polskim rynku dostępne są preparaty z aż 10-20% stężeniem tego składnika! Z tego powodu na stosowanie serum z niacynamidem lepiej zdecydować się po uprzednim przyzwyczajeniu do niego skóry np. w żelu do mycia.  

Niacynamid może być składnikiem zarówno ser silnie nawilżających, przeznaczonych do cery suchej, jak i normalizujących cerę tłustą i trądzikową. Niacynamid w serum często występuje z kwasem hialuronowym, co zwiększa właściwości nawilżające kosmetyku. Niacynamid można też łączyć z kwasem azelainowym, zwłaszcza w preparatach przeciwtrądzikowych.  

Kremy wybielający z niacynamidem 

Ze względu na właściwości rozjaśniające niacynamid jest powszechnie stosowany w produkcji kremów wybielających i rozjaśniających. Jest to grupa kosmetyków przeznaczona do skóry z przebarwieniami, nierównym kolorytem lub tej, szczególnie narażonej na powstanie przebarwień. Tego typu maści z niacynamidem szczególnie polecane są osobom o skórze ze skłonnością do przebarwień, a także na nie narażonej, np. przez stosowanie leków hormonalnych. Preparaty z niacynamidem polecane są też do rozjaśnienia blizn. 

Żele do mycia twarzy z niacynamidem 

Kolejnym rodzajem kosmetyków z niacynamidem są żele do mycia skóry tłustej i normalnej. Są to produkty, które delikatne oczyszczają skórę, a dzięki zawartości niacynamidu długotrwale ją nawilżają. W żelach do mycia niacynamid łączony jest z również ceramidami i kwasem hialuronowym. 

Maski do twarzy z niacynamidem 

Maski z niacynamidem to produkty o wielokierunkowym działaniu. Maseczki do twarzy z niacynamidem wykazują działanie antyoksydacyjne, nawilżające, przeciwtrądzikowe i ujędrniające. 

Niacynamid w kosmetykach do włosów 

Niacynamid jest także popularnym składnikiem kosmetyków do włosów – odżywek i szamponów. Kosmetyki do pielęgnacji włosów z niacynamidem,  które mają działanie wygładzające, nawilżające i odbudowujące.  

Źródła: 

1. Bergler-Czop, B., Frątczak, A., & Polak, K. 2022. Dermokosmetyczna pielęgnacja skóry w monoterapii i terapii uzupełniającej leczenie trądziku, https://www.wiadomoscidermatologiczne.pl/artykul/dermokosmetyczna-pielegnacja-skory-w-monoterapii-i-terapii-uzupelniajacej-leczenie-tradziku, [dostęp 23.03.2023].  
2. Rzepa, P., Barszcz, W., Hetman, W., Mielniczuk, P., & Dalmata, W., Nowoczesne połączenia skłądników aktywnych jako metody walki z oznakami starzenia. Роль інновацій в трансформації образу сучасної науки, 2020, 183.