Silikony – zastosowanie i rola w kosmetykach. Czy powinnaś się ich obawiać?

Silikony na dobre zagościły w składach kosmetyków do pielęgnacji twarzy, włosów i całego ciała. Wśród specjalistów i użytkowniczek budzą jednak skrajne emocje. Jedni cenią je za właściwości, inni twierdzą z kolei, że gładkość, miękkość i ochrona, którą mają zapewnić silikony to tylko chwyt reklamowy. Czym są silikony? Czy są bezpieczne? Jak wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym?

Co to są silikony? 

Silikony, znane także pod nazwą polisiloksany, poliorganosiloksany i poliksiloksany organiczne, to grupa syntetycznych polimerów krzemoorganicznych, które zbudowane są z tzw. szkieletu siloksanowego, czyli naprzemiennie ułożonych atomów tlenu i krzemu. Związki te nie mają ani zapachu, ani barwy, a swoje zastosowanie znajdują w najróżniejszych dziedzinach. Wykorzystywane są m.in. jako oleje i smary – po raz pierwszy silikony zastosowano jako smar do samochodu w 1940 roku – a także w budownictwie, włókiennictwie, czy produkcji lakierów i kauczuków, ale także w medycynie i kosmetyce. Przyjmuje się, że do przemysłu kosmetycznego silikony wprowadzono w 1950 roku, kiedy to jedna z marek zastosowała je w recepturze swojego kremu do rąk. Od tego czasu zadomowiły się na dobre w produktach do pielęgnacji, budząc w ostatnich latach coraz więcej kontrowersji na temat swojej skuteczności i bezpieczeństwa stosowania. 

Bezpieczeństwo stosowania silikonów 

Zgodnie ze stanowiskiem Komitetu Naukowego do spraw Bezpieczeństwa Konsumentów, czyli Scientific Committee on Consumer Safety (SCCS), silikony stosowane w kosmetykach są w pełni bezpieczne – nie alergizują, nie wykazują też właściwości drażniących. Co więcej, możliwe jest ich stosowanie nawet w wysokich stężeniach. Podnosi się także, że ze względu na swoją strukturę silikony nie wnikają w warstwy głębokie skóry, tworząc na niej jedynie warstwę ochronną.  

Zgoła odmienną kwestią jest ich skuteczność. Tu zdania są bowiem podzielone. Niektórzy specjaliści twierdzą bowiem, że silikony dają efekt nawilżenia, gładkości i miękkości skóry oraz włosów, inni podnoszą zaś, że poprzez stworzenie powłoki zaburzają naturalne procesy i nie pozwalają na wnikanie substancji odżywczych w głąb. Nie sposób wskazać jednoznacznie, które ze stanowisk jest słuszne, warto więc w stosowaniu silikonów zachować zdrowy umiar.  

Silikony w kosmetyce – przykłady i rodzaje 

Jakie silikony najczęściej stosowane są w produktach kosmetycznych? Na opakowaniach szukaj takich nazw jak: 

• Cyclopentasiloxane, 
• Cyclohexasiloxane, 
• Dimethicone, 
• Amodimethicone, 
• Alkyl Dimethicone, 
• PEG-12 Dimethicone, 
• PEG/PPG-25/25 Dimethicone, 
• Trimethicone. 

Oznaczenia te zgodne są z INCI, czyli międzynarodowym nazewnictwem składników kosmetycznych. Wydają ci się trudne do zapamiętania? Szukaj zatem nazw zakończonych na „xane” i „thicone”, dzięki temu łatwo sprawdzisz, czy w wybranym przez ciebie produkcie znajduje się silikon.  

Jako że nazwy silikonów same w sobie mogą nie mówić ci zbyt wiele, warto zwrócić uwagę przede wszystkim na rodzaje silikonów. To właśnie od rodzaju zastosowanego silikonu zależą bowiem właściwości użytkowe kosmetyku. Wyróżnia się: 

• silikony lotne (np. Cyclopentasiloxane i Cyclohexasiloxane), które mają wysoki współczynnik rozprzestrzeniania się i są doskonałym nośnikiem substancji zapachowych; 
• oleje silikonowe (np. Dimethicone i Amodimethicone), tworzące na skórze ochronną powłokę zabezpieczającą przed utratą wody;  
• woski silikonowe, czyli Alkyl Dimethicone, najczęściej używane jako składnik kremów i emulsji; 
• emulgatory silikonowe (np. PEG-12 Dimethicone i PEG/PPG-25/25 Dimethicone), będące substancjami pomocniczymi do produkcji stabilnych emulsji. 

Właściwości i zastosowanie silikonów w kosmetyce 

Właściwości i działanie silikonów jest różne w zależności od rodzaju zastosowanego związku, jak i składników, z którymi się on łączy. Uogólniając, można jednak wskazać na następujące właściwości kosmetyczne silikonów: 

• zdolność tworzenia warstwy ochronnej, a pośrednio także nawilżającej – silikony zaliczają się bowiem do emolientów; 
• ułatwianie aplikacji produktu np. jego rozsmarowanie; 
• natychmiastowe wygładzenie. 

W jakich kosmetykach znajdziesz zatem silikony? To nieodłączny składnik produktów do pielęgnacji twarzy, włosów i całego ciała. 

Silikony w pielęgnacji twarzy 

Silikony stosowane są powszechnie w produktach do pielęgnacji skóry twarzy. Znajdziesz je w kremach, żelach, czy mleczkach do demakijażu, w których wykorzystuje się ich zdolność ułatwiania aplikacji, poprawę zmywalności substancji oleistych, czy ograniczenie odparowania wody ze skóry. Silikony są też składnikiem kremów do golenia i po goleniu, a ich zadaniem jest łagodzenie podrażnień. W formie lotnej występują także w dezodorantach i antyperspirantach.  

Silikony stały się także nieodłączną częścią kosmetyków kolorowych – podkłady, cienie do powiek, tusze do rzęs, bazy pod makijaż. Znajdziesz je wszędzie tam, gdzie mile widziane jest zapewnienie gładkości i poślizgu. Zgodnie z zasadą „co za dużo, to niezdrowo” pamiętaj jednak, że po takie kosmetyki warto sięgać przed wielkim wyjściem, a nie w codziennym makijażu.  

Silikony na włosy 

Miękkie, lśniące i gładkie włosy? Sięgnij po odżywki z silikonem, które pokryją twoje pasma delikatną warstwą ochronną. Silikon doskonale sprawdza się też w produktach ułatwiających rozczesywanie i zapobiegających elektryzowaniu. Utrwali też twoją fryzurę i doda jej efektownego blasku. Podobnie, jak w przypadku kosmetyków do makijażu, po produkty z silikonem do włosów warto sięgać jednak nie każdego dnia. W przeciwnym wypadku ich stosowanie może przynieść więcej szkody, niż pożytku. 

Silikony na ciało 

Silikony zadebiutowały w świecie kosmetyków w kremach do rąk i niezmiennie w nich występują. Chroniąc skórę przed negatywnym działaniem czynników zewnętrznych, w tym środków chemicznych, ograniczają odparowywanie wody z powierzchni skóry i niwelują uczucie tłustości po aplikacji kremu. Znajdziesz je również w balsamach do ciała i żelach pod prysznic. 

Źródła: 

1. M. Schimmelpfennig, Niebezpieczne kosmetyki. Jak uniknąć nowotworów, bezpłodności, chorób tarczycy, przedwczesnego starzenia i innych dolegliwości, Białystok 2019. 
2. A. Oborska, M. Sikora, Silikonowa kosmetyka, Les Nouvelles Esthetiques 1/2006. 
3.  M. Wylężek, Silikony. (Nie)bezpieczne składniki kosmetyków, Twój Farmaceuta nr 13, 2017.